Life Nieblas i kolektory mgły, jako alternatywa dla tradycyjnych źródeł wody w obliczu zmian klimatycznych – portugalska dobra praktyka w projekcie GreenSPAS

Jedną z najciekawszych dobrych praktyk poznanych podczas ostatniej wizyty studyjnej w regionie Viseu Dão Lafões (Portugalia) w ramach projektu „GreenSpas” (Interreg Europa) jest „Life Nieblas”, projekt łączący badania naukowe, nowoczesne technologie i działania na rzecz ochrony środowiska.

Głównym celem realizowanego od 2020 r. przedsięwzięcia jest odnowienie lasów endemicznych w obszarach szczególnie podatnych na pustynnienie i erozję gleb, zniszczonych przez nawracające pożary. Zalesianie zdegradowanych terenów prowadzi się przy wykorzystaniu rodzimych gatunków roślin, wspomagając ich wzrost dzięki opracowaniu i wdrożeniu technologii umożliwiającej pozyskiwanie wody z mgły do nawadniania nasadzeń.

To właśnie podejście do zdobywania wody w trudnych warunkach środowiskowych stanowi o wyjątkowości projektu. Woda pozyskiwana z mgły, która jest naturalnym zjawiskiem w obszarach górskich, nadmorskich i w rejonach o specyficznych warunkach klimatycznych, jest wychwytywana i przechowywana w tzw. Kolektorach Mgły (Fog Water Collectors). Przepływając przez otaczającą kolektory siatkę o specjalnej gęstości, kropelki wody pochodzące z mgły osadzają się na włóknach, a grawitacja sprowadza skroploną wodę do systemu zbierającego. Dzięki tej technologii, na powierzchni zaledwie 1 m² można zebrać nawet 500 litrów wody w ciągu roku.

Zebrana w zbiornikach woda jest następnie rozprowadzana do kokonów, czyli specjalnych, biodegradowalnych struktur, które otaczają rośliny, tworząc rodzaj osłony przed niekorzystnymi warunkami. Dzięki takim kokonowym konstrukcjom wilgoć jest zatrzymywana wokół korzeni młodej rośliny, wspomagając jej wzrost.

Prowadzona w ten sposób odbudowa pokrywy roślinnej, pozwala w rezultacie na poprawę cyklu wodnego, zmniejszenie erozji i przywrócenie równowagi w ekosystemach. Roślinność ma również kluczowe znaczenie w poprawie jakości gleby. Dzięki korzeniom roślin poprawia się jej struktura, co pozwala na lepszą infiltrację wód deszczowych i zmniejsza ryzyko ich spływu. Takie podejście ma długofalowy wpływ na zwiększenie bioróżnorodności oraz zmniejszenie negatywnych skutków postępujących zmian klimatycznych.

Life Nieblas to więcej niż tylko eksperyment. To kompleksowa strategia ochrony ekosystemów, która łączy proste i replikowalne rozwiązania z głębokim zrozumieniem lokalnej przyrody. Precyzyjny monitoring, wykorzystanie rodzimych gatunków oraz ścisła współpraca z siecią Natura 2000 pozwalają na odtwarzanie zdegradowanych terenów w sposób możliwie najbardziej naturalny.