PORTAL INFORMACYJNY URZĘDU MARSZAŁKOWSKIEGO WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO W TORUNIU

W dniach 5–6 listopada 2025 r. w Permet w Albanii odbył się warsztat wymiany doświadczeń poświęcony zrównoważonemu zarządzaniu rzeką Vjosa – ostatnią dużą, dziką i swobodnie płynącą rzeką w Europie. Hasłem spotkania było „Zarządzanie parkami narodowymi i zaangażowanie społeczności”, a uczestniczyli w nim reprezentanci instytucji publicznych, organizacji pozarządowych i środowiska naukowego w ramach partnerstwa.

Podczas warsztatów przedstawiono zintegrowany plan zarządzania Vjosa na lata 2024–2033, przygotowany przez rząd Albanii i ekspertów ds. ochrony przyrody. Dokument wyznacza spójne ramy ochrony całego dorzecza, obejmujące m.in. monitoring jakości wody, ochronę bioróżnorodności, wsparcie badań naukowych, zaangażowanie społeczności lokalnych oraz działania ograniczające presję człowieka – w tym rozwój hydroenergetyki, zanieczyszczenia czy zmiany w użytkowaniu gruntów. Plan łączy ochronę przyrody z promocją zrównoważonej turystyki i lokalnego rozwoju.

W lipcu 2025 r. powołano Biuro Administracyjne Vjosa, które pełni funkcję operacyjnego centrum zarządzania parkiem narodowym. Koordynuje ono działania z lokalnymi samorządami, społecznościami i instytucjami naukowymi, tworząc jednolity system ochrony rzeki i ekosystemów wokół niej.

Jedną z inspirujących dobrych praktyk zaprezentowanych podczas wydarzenia było przedstawienie funkcjonowania Centrum Badawczego Vjosa w Tepelene, działającego od 2020 r. Ośrodek pełni rolę ważnego zaplecza naukowego i edukacyjnego, oferując infrastrukturę dla badaczy z Albanii i zagranicy. Do tej pory dostarczył kluczowych danych, które przyczyniły się do ustanowienia w 2023 r. Parku Narodowego Vjosa. Badania prowadzone w Centrum obejmują m.in. hydrologię, bioróżnorodność, transport osadów, wpływ elektrowni wodnych, zmiany w użytkowaniu gruntów, erozję czy stan delt rzecznych. Analizowane są także unikatowe zjawiska, takie jak jaskinie hipogeniczne i aktywność geotermalna.

Zaprezentowano również projekt ReForestVjosa, którego celem jest przywracanie rodzimych lasów wzdłuż rzeki w celu ograniczenia erozji, wzmocnienia brzegów i zwiększenia bioróżnorodności. W szkółce pod Tepelene uprawiane są lokalne gatunki drzew, sadzone następnie na wyznaczonych obszarach. Działania realizowane są na terenie 250 hektarów, z planem obsadzenia 12 hektarów do 2026 r.

Uczestnicy poznali również sieć tanich, otwartych stacji hydrologicznych, wdrażanych wzdłuż rzeki Vjosa i w systemach lagun, które wspierają monitoring hydrometryczny i lepsze zarządzanie zasobami wodnymi.

Obraz kompleksowego podejścia do rozwoju regionu dopełniła prezentacja działań Local Action Group (LAG) Pro Permet, która promuje lokalne produkty i wspiera przedsiębiorczość, aby przeciwdziałać wyludnianiu się obszarów wiejskich. Jednym z kluczowych elementów pracy LAG jest Inkubator Produktów Typowych w Permet, działający przy wsparciu Włoskiej Agencji Rozwoju oraz albańskiego Ministerstwa Rolnictwa. Inkubator oferuje lokalnym producentom nowoczesny sprzęt i szkolenia, m.in. z tradycyjnej destylacji grappy oraz przetwórstwa owoców i warzyw.