Kujawsko-Pomorskie inspiruje – dobre praktyki ochrony dziedzictwa religijnego

W dniach 28–30 kwietnia 2025 roku w województwie kujawsko-pomorskim odbyła się wizyta studyjna w ramach międzynarodowego projektu REliHE – Dziedzictwo religijne na obszarach wiejskich, realizowanego w ramach programu Interreg Europa. Uczestnikami byli partnerzy i interesariusze z Włoch, Czech, Niemiec, Łotwy, Holandii i Hiszpanii. Celem wizyty było poznanie przykładów skutecznej ochrony i ożywiania dziedzictwa religijnego, które nie tylko chroni kulturową tożsamość regionu, ale także przyczynia się do jego rozwoju społecznego i turystycznego.

Dobre praktyki – siła lokalnej tożsamości i inspiracja dla Europy

Wizyta rozpoczęła się w Toruniu od prezentacji Wojewódzkiego Programu Ochrony Dziedzictwa, realizowanego od 2007 roku. Program ten co roku wspiera prace konserwatorskie i renowacyjne w obiektach sakralnych, dzięki czemu województwo kujawsko-pomorskie uchodzi za lidera w dziedzinie ochrony dziedzictwa religijnego w Polsce. Następnie zaprezentowano rezultaty projektu „Kościoły gotyckie na ziemi chełmińskiej”, podkreślającego znaczenie regionalnego dziedzictwa architektonicznego.

Uczestnicy wizyty odwiedzili między innymi:

Zabytkowy drewniany kościół z Brzeźna, przeniesiony do Kujawsko-Dobrzyńskiego Parku Etnograficznego w Kłóbce i starannie odrestaurowany – jako przykład ratowania zanikającej architektury drewnianej i udostępniania jej w celach edukacyjnych i turystycznych.
Park Kulturowy w Wietrzychowicach, znany z tzw. „polskich piramid” – miejsce organizacji corocznego Festiwalu Archeologicznego, który ożywia dziedzictwo prehistoryczne i przyciąga rodziny oraz pasjonatów historii.
Franciszkański klasztor i Cafe Francesco w Pakości, które pokazują, jak dawnym przestrzeniom sakralnym można nadać nowe, społeczne funkcje – służące integracji mieszkańców i wspieraniu lokalnych inicjatyw, także tych bez barier finansowych.
Klasztor Benedyktynów w Mogilnie – miejsce o wyjątkowej wartości historycznej i duchowej, które łączy dziedzictwo z nowoczesną ofertą kulturalną i edukacyjną.
Multimedialne Muzeum bł. ks. Jerzego Popiełuszki w Górsku, gdzie pamięć historyczna i edukacja spotykają się z nowoczesnymi technologiami i lokalną narracją.
Kościół św. Jakuba w Płonnem, który oprócz roli sakralnej pełni także funkcję centrum życia kulturalnego – dzięki corocznemu Misterium Męki Pańskiej.
Ośrodek Chopinowski w Szafarni, promujący niematerialne dziedzictwo religijne i muzyczne, usytuowany na przecięciu Szlaku św. Jakuba i Szlaku Chopinowskiego.

Prezentowane podczas wizyty dobre praktyki potwierdziły, że dziedzictwo religijne – zarówno materialne, jak i niematerialne – może być dynamicznym i wielofunkcyjnym zasobem. Od megalitycznych grobowców po osiemnastowieczne kościoły i współczesne miejsca pamięci – wszystkie te formy dziedzictwa mogą być skutecznie chronione i przekształcane w wartościowe zasoby społeczne, edukacyjne i gospodarcze.

Wizyty takie jak ta udowadniają, że ochrona dziedzictwa nie musi ograniczać się do zachowania przeszłości – może być też motorem przyszłościowego rozwoju społeczności lokalnych i atrakcyjnym elementem oferty turystyki kulturowej.