Modelowy Region Klimatyczno-Energetyczny – inspiracje z wizyty studyjnej w Baden bei Wien w ramach projektu GreenSpas (Interreg Europa)

W dniach 23–25 kwietnia 2025 r. delegacja z województwa kujawsko-pomorskiego wzięła udział w wizycie studyjnej w Baden bei Wien (Austria) w ramach projektu GreenSPAS, współfinansowanego z programu Interreg Europa. Podczas 3 dni intensywnych spotkań, prezentacji i wizyt terenowych partnerzy i interesariusze z Austrii, Francji, Niemiec, Włoch, Litwy, Polski i Portugalii mieli okazję zapoznać się z szeregiem innowacyjnych rozwiązań z zakresu transformacji ekologicznej, innowacji i zrównoważonego rozwoju w miastach uzdrowiskowych, które mogą stanowić inspirację także dla kujawsko-pomorskich uzdrowisk.

Strategie klimatyczno-energetyczne w zarządzaniu miastem i uzdrowiskiem.

Eksperci z Austriackiego Instytutu Technologii, Departamentu Klimatu i Energii oraz lokalnych instytucji przybliżyli uczestnikom wypracowaną społecznie strategię klimatyczno-energetyczną miasta, tzw. „mapę drogową do neutralności klimatycznej”, tworzoną w oparciu o partycypacyjny proces z udziałem mieszkańców, lokalnych przedsiębiorstw, ekspertów oraz administracji publicznej. Baden od lat realizuje kompleksową politykę zrównoważonego rozwoju, integrując cele klimatyczne z rozwojem sektora uzdrowiskowego. Miasto wdrożyło, m.in.:

Zintegrowany plan zarządzania energią, obejmujący wszystkie instytucje publiczne, w tym obiekty termalne (od efektywności energetycznej budynków, przez rozwój odnawialnych źródeł energii, zrównoważony transport, po ochronę terenów zielonych);
Monitoring zużycia energii i emisji CO₂, umożliwiający stałą optymalizację działań (przy wykorzystaniu cyfrowych narzędzi do śledzenia redukcji emisji CO₂ oraz angażowaniu mieszkańców w proces aktualizacji strategii);
Zaspokajanie zapotrzebowania na energię dzięki efektywnemu połączeniu produkcji energii ze źródeł odnawialnych, działań oszczędzających energię oraz inteligentnemu zarządzaniu i regularnym audytom;
Systemy wsparcia dla mieszkańców i przedsiębiorców w zakresie termomodernizacji i OZE;
Kampanie informacyjne i działania społeczne wspierające mieszkańców w przejściu na „zielone” rozwiązania.

Wizyta techniczna w Römertherme – nowoczesnym kompleksie termalnym, o unikalnej konstrukcji dachowej z przezroczystych materiałów – stanowiła przykład wyzwań środowiskowych i technologicznych, przed jakimi stają historyczne obiekty uzdrowiskowe. Wyzwania obejmują m.in. efektywną renowację budynków, brak odnawialnych źródeł energii, wykorzystanie potencjału wód termalnych, konieczność modernizacji systemów grzewczych i wentylacyjnych, wysokie zużycie energii, a także dostosowanie zabytkowej infrastruktury do nowych technologii. Dodatkowo, zmieniający się klimat wymusza wdrażanie rozwiązań odpornych na ekstremalne temperatury i zmienne warunki atmosferyczne.
Berndorf Bäderbau – produkcja basenów z materiałów z recyklingu.

Uczestnicy wizyty studyjnej mieli także okazję poznać kulisy działania lokalnej firmy o zasięgu międzynarodowym Berndorf Bäderbau, która produkuje baseny ze stali nierdzewnej z 85% materiałów pochodzących z recyklingu. Budowa basenu ze stali nierdzewnej wymaga znacznie mniej betonu niż w przypadku tradycyjnych konstrukcji. To istotne, ponieważ produkcja cementu jest jednym z największych źródeł emisji dwutlenku węgla w budownictwie. Ponadto baseny ze stali nierdzewnej nie wymagają kosztownych napraw czy wymiany płytek, co przekłada się na niższe zużycie materiałów i energii w długim okresie.

Ta niezwykle ciekawa dobra praktyka pokazuje, jak produkcja może być prowadzona w zgodzie z zasadami gospodarki cyrkularnej, gdzie inwestuje się w trwałość i łatwość utrzymania produktów, co minimalizuje zużycie zasobów i zmniejszenie liczby odpadów w dłuższej perspektywie. Dzięki tym zaletom baseny ze stali nierdzewnej wpisują się w ideę zrównoważonego rozwoju i są doskonałym rozwiązaniem dla obiektów uzdrowiskowych, które chcą łączyć komfort użytkowników z troską o planetę.

Projekt SANBA – inicjatywa rewitalizacji dawnej bazy wojskowej w nowoczesną eko-dzielnicę.

Partnerzy i interesariusze projektu GreenSpas mieli okazję zapoznać się również z jedną z najbardziej innowacyjnych koncepcji zrównoważonej urbanistyki w Austrii. Projekt SANBA to nowatorska inicjatywa realizowana w Baden bei Wien, której celem jest stworzenie samowystarczalnej energetycznie dzielnicy opartej na lokalnych, niskotemperaturowych źródłach ciepła i chłodu.

Kluczową technologią jest tzw. sieć anergii – niskotemperaturowy system przesyłu ciepła, który umożliwia odzyskiwanie nadwyżek energii z jednych budynków (ciepła odpadowego z sąsiedniego zakładu mleczarskiego NÖM) i przekazywanie ich innym. Dzięki temu zużywa się dużo mniej energii, a straty ciepła są minimalne. Sieć zasilana jest m.in. geotermią, pompami ciepła i fotowoltaiką, a całością steruje inteligentny system zarządzania. SANBA to również wzór nowoczesnego, zrównoważonego planowania urbanistycznego, ponieważ pokazuje jak można efektywnie istniejącą infrastrukturę 9na bazie dawnej bazy militarnej) do stworzenia zrównoważonej dzielnicy energetycznej.

Thermalstrandbad Baden – historia i adaptacja do współczesnych standardów.

Wizyta w jednym z najstarszych i najbardziej rozpoznawalnych obiektów termalnych w Austrii, udowodniła, że dziedzictwo może iść w parze z innowacją. Obiekt zachował historyczną architekturę i tożsamość miejsca, wprowadził nowoczesne technologie zarządzania energią i wodą oraz angażuje lokalną społeczność i turystów w edukację na temat zdrowia i ekologii.

Wszystkie poznane dobre praktyki, które opierały się na trzech filarach: zrównoważeniu, innowacji i dziedzictwie, omawiane były na wspólnych sesjach warsztatowych. Wizyta w Baden była niezwykle owocna dla interesariuszy i pokazała, jak zintegrowane podejście może uczynić uzdrowisko nie tylko atrakcyjnym turystycznie, ale również odpornym na wyzwania klimatyczne i ekonomiczne.