Jak nauczać przedmiotów przyrodniczych
Regionalna debata „Jak nauczać przedmiotów przyrodniczych – zmiany organizacyjne i programowe” odbyła się dniu 9 czerwca 2016 r. w Kujawsko Pomorskim Centrum Edukacji Nauczycieli w Toruniu.
Głównym celem debaty było wyrażenie opinii środowisk nauczycielskich i naukowych na temat skuteczności nauczania przyrody na II i IV etapie kształcenia oraz sformułowanie wniosków do planowanych zmian, mających na celu szersze zainteresowanie młodzieży tymi przedmiotami.
Współorganizatorem wydarzenia było działające w Toruniu Polskie Stowarzyszenie Nauczycieli Przedmiotów Przyrodniczych zrzeszające nauczycieli z całego kraju.
W debacie wzięło udział 53 nauczycieli, doradców metodycznych, nauczycieli konsultantów i pracowników naukowych różnych placówek edukacyjnych z województwa kujawsko-pomorskiego. Podczas burzliwej dyskusji i wymiany poglądów sformułowano ciekawe wnioski i rekomendacje, które mogą być wzięte pod uwagę przy porządkowaniu polskiego systemu edukacji w zakresie nauczania, tak ważnej dla rozwoju współczesnego świata, grupy przedmiotów przyrodniczych.
Debata została podzielona na trzy części: pierwsza dotyczyła nauczania przedmiotu przyroda w szkole podstawowej i liceum ogólnokształcącym, w drugiej dyskutowano nad liniowością i spójnością treści nauczania biologii, chemii, fizyki i geografii na III i IV etapie edukacyjnym, w trzeciej części zaprezentowano wyniki ankiety przeprowadzonej przez PSNPP dotyczącej nauczania przedmiotów przyrodniczych.
Do najważniejszych wniosków dotyczących nauczania przyrody w szkole podstawowej należało:
- ograniczenie treści programowych,
- dodanie jednej godziny w cyklu nauczania przyrody w klasach IV – VI,
- możliwość łączenia zajęć, które zostaną w ten sposób wykorzystane na wyjścia w teren i ćwiczenia,
- wyodrębnienie geografii z bloku przyrody, ponieważ nie wszystkie treści z podstawy programowej pasują do założeń holistycznego podejścia do przedmiotu.
W gimnazjum nauczanie biologii, chemii, fizyki i geografii nie budzi kontrowersji. Jedyne, co przeszkadza nauczycielom to przenoszenie treści pomiędzy etapami III i IV oraz brak możliwości podziału na grupy na zajęciach z chemii, fizyki czy biologii. Złożono wniosek o zwiększenie do 5 godzin nauczania wszystkich przedmiotów przyrodniczych na poziomie gimnazjum, co sprawi, że nie trzeba będzie przenosić treści pomiędzy etapami. W tej części dyskusji wybrzmiało również zdanie rekomendujące wyznaczenie późniejszego terminu dla egzaminu gimnazjalnego, co łączy się z tempem realizacji podstawy programowej. Wszyscy nauczyciele biorący udział w dyskusji o nauczaniu przyrody na IV etapie edukacyjnym byli zgodni co do bezsensowności takiego rozwiązania. Argumenty dotyczyły głównie braku wiedzy u uczniów, umożliwiającej kompleksowe, holistyczne podejście do zagadnień proponowanych w podstawie programowej. Nauczyciele sugerowali powrót do realizacji treści z biologii, chemii, fizyki i geografii w liceum na poziomie podstawowym z możliwością wyboru rozszerzenia już od pierwszej klasy. Ważnym postulatem dla tego etapu kształcenia było odejście od profilowania na rzecz kształcenia ogólnego. Praktycy sugerowali też wydłużenie nauki w liceum ogólnokształcącym do 4 lat.
Podczas debaty sformułowano kilka wniosków natury ogólnej dotyczących zmian systemowych w polskiej edukacji. Nauczyciele wskazali na potrzebę takich zmian, argumentując to potrzebą rozwoju i modernizacji systemu oświaty, jednak pod warunkiem, aby to była ewolucja a nie rewolucja.
Na koniec spotkania została zaprezentowana analiza wyników ankiety przeprowadzonej przez Polskie Stowarzyszenie Nauczycieli Przedmiotów Przyrodniczych. Wynika z niej, że nauczyciele widzą potrzebę zmian w systemie kształcenia przedmiotów przyrodniczych na wyższych etapach edukacyjnych, szczególnie w szkole ponadgimnazjalnej ogólnokształcącej.
Debata została udokumentowana wizualnie przez graphicrecorderkę Natalię Klonowską. Zdjęcia plakatów opracowanych podczas spotkania zostały załączone do sprawozdania wraz z prezentacją ankiety PSNPP.
Podsumowując należy stwierdzić, że debata była bardzo wartościową formą doskonalenia przez nauczycieli przyrodników własnego warsztatu pracy przede wszystkim dlatego, że pobudziła ich do własnej refleksji nad systemem edukacyjnym i jego organizacją oraz programami nauczania.
Oprac.: Małgorzata Trzeciak
Zdjęcia: Tadeusz Wański
Kujawsko-Pomorskie Centrum Edukacji Nauczycieli w Toruniu jest jednostką oświatową, dla której organem prowadzącym jest Samorząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego.
Departament Edukacji Urzędu Marszałkowskiego w Toruniu (TK).
