Konkurs Poetycki im. Gustawa Zielińskiego
Ogólnopolski Konkurs Poetycki im. Gustawa Zielińskiego organizowany corocznie przez Miejsko-Gminną Bibliotekę Publiczną w Skępem wiąże się nierozerwalnie z poetyckimi tradycjami Skępego. Stąd pochodził Gustaw Zieliński (1809-1881), patron konkursu i najwybitniejszy ze skępskich twórców. Za jego sprawą powstały takie utwory jak: „Kirgiz”, „Manuela” czy też liryczny wiersz „Wisienki”.
W swej twórczości porównywany był do najwybitniejszych polskich poetów swojej epoki. Zieliński był wielkim patriotą. Za udział w powstaniu listopadowym spędził wiele lat na syberyjskiej zsyłce. Po powrocie z niewoli zajął się pracą w odziedziczonym majątku, rozwijając gospodarczo tzw. „dobra skępskie”. Był społecznikiem i bibliofilem. W oparciu o zbiory zgromadzone w jego prywatnej bibliotece w „skępskim belwederze” rozwinęła sie płocka biblioteka im. Zielińskich. W minionej socjalistycznej epoce zarówno postać Zielińskiego, jak i jego twórczość z wiadomych, doktrynalnych powodów zostały zapomniane. Wspomnienie o Zielińskim ożyło po tym, gdy w 1986 r. Szkoła Podstawowa w Skępem została nazwana jego imieniem. Dzisiaj jest coraz mniej pamiątek po jego istnieniu i działalności na terenie Skępego i okolic. Wielki majątek, pamiątki i zabytki po nim uległy zniszczeniu lub zaginęły. Po wspaniałym dworku i parku w Wiosce dzisiaj już prawie nie ma śladu. W wyniku działalności kolejnych współczesnych właścicieli rozbiórce ulegają zabudowania dworskie, które były owocem wielowiekowej pracy kolejnych właścicieli zacnego rodu Zielińskich, z których najzacniejszym był Gustaw.
Materialne wspomnienia świadczące o wielkości poety ulegają zatarciu w związku z upływającym czasem. Niestety niewielu ze współczesnych zna jego twórczość. Tym większa odpowiedzialność ciąży na ludziach odpowiedzialnych za lokalną sferę edukacyjną i kulturową w regionie, którzy poprzez swoją działalność winni zapewnić Zielińskiemu odpowiednie, należne miejsce w przekazie literackim, historycznym i lokalnej pamięci
Ważnym czynnikiem utrwalającym i popularyzującym postać tego wielkiego poety i patrioty jest Ogólnopolski Konkurs Poetycki im. Gustawa Zielińskiego organizowany od piętnastu lat w Skępem. Na bazie własnych doświadczeń jako twórcy w innych konkursach literackich, postanowiłem zorganizować konkurs poetycki w Skępem.
Konkurs adresowany jest do dzieci i młodzieży w wieku od 10 do 21 lat. Uczestnicy nadsyłają trzy wiersze wcześniej nie publikowane, ani nie nagradzane w innych konkursach. Wiersze muszą być przysłane w czterech egzemplarzach, gdyż taka jest liczba osób oceniających teksty. Prace nadesłane na konkurs oceniane są w sposób anonimowy, dlatego teksty nie są podpisane imieniem i nazwiskiem, lecz godłem, czyli przyjętym przez uczestnika pseudonimem lub znakiem rozpoznawczym. Do nadesłanych wierszy uczestnik w osobnej, zaklejonej kopercie opisanej tym samym godłem, którym podpisane są wiersze załącza swoje dane teleadresowe w celu zidentyfikowania autora prac. Otwarcie kopert z danymi uczestnika następuje dopiero po dokonaniu oceny przez członków jury.
Pierwsza edycja Konkursu odbyła się w roku 2003. Udział w niej wzięło 22 uczestników pochodzących głównie z ternu Ziemi Dobrzyńskiej. Miała ona charakter lokalny, powiatowy. Kolejne dwie edycje przyciągnęły większą liczbę młodych twórców. Na drugi konkurs wpłynęło już 91 zestawów wierszy. W trzecim wzięło udział 148 osób. W kolejnych edycjach jego popularność rosła. Szybko objął swym zasięgiem region, by następnie stać się imprezą o zasięgu ogólnopolskim. Od wielu lat większość prac nadsyłanych stanowią prace spoza województwa. Uczestnicy biorący udział pochodzą z najdalszych zakątków Polski.
Corocznie ocenie poddawanych jest kilkaset wierszy nadsyłanych od 100 do 150 uczestników. Prace oceniane są w dwóch kategoriach wiekowych, tj. 10- 15 lat i 16-21 lat.
Nie wiadomo co zadecydowało o tym, że akurat ten konkurs wśród wielu innych zyskał tak wielkie uznanie i popularność u młodych twórców. Może to, że organizatorzy starają się zadbać o każdy szczegół ogłaszając kolejne edycje. Wokół idei konkursu twórcom imprezy udało zgromadzić się wielu przyjaciół. Nad imprezą patronat sprawują władze samorządowe wszystkich szczebli: Marszałek Województwa Kujawsko-Pomorskiego, Starosta Lipnowski i Burmistrz Miasta i Gminy Skępe. Patronat medialny sprawuje lokalna prasa i różne ogólnopolskie portale internetowe. Nagrody dla uczestników fundowane są przez patronów konkursu, przedstawicieli najwyższych władz państwowych: posłów i senatorów reprezentujących Województwo Kujawsko-Pomorskie, przedstawicieli władz samorządowych: burmistrzów i wójtów z regionu, banki, stowarzyszenia, firmy i inne instytucje. Cenne nagrody przyznawane za poszczególne miejsca są nazywane imieniem ich fundatorów i wręczane osobiście na gali finałowej laureatowi przez fundatora, lub jego przedstawiciela. Na sukces Ogólnopolskiego Konkursu im. Gustawa Zielińskiego w Skępem składa się bardzo wiele czynników, które spięte w jedną całość przez organizatorów tworzą niepowtarzalny klimat imprezy. Jednym z najważniejszych czynników pozwalających stworzyć z niszowej imprezy skierowanej do bardzo młodego odbiorcy wydarzenie o randze ogólnopolskiej, jedno z ważniejszych na poetyckiej mapie Polski, jest wzajemne zaufanie uczestników do organizatora i patronów, fundatorów nagród do organizatora i odwrotnie.
W konkurs jest zaangażowanych bardzo wiele osób, które poświęcają czasami społecznie swój czas, aby impreza mogła zakończyć się sukcesem. Przykładem mogą być tutaj młodzi artyści ubogacający wydarzenie występami oraz ich opiekunowie, przygotowujący ich do występów.
Ocena prac nadesłanych przez uczestników dokonywana jest przez komisję oceniającą w składzie Jerzy Kowalski – dyrektor biblioteki w Skępem i poeta, Edyta Czachorowska – nauczyciel Szkoły Podstawowej w Skępem, Monika Kowalska – nauczyciel Szkoły Podstawowej w Czernikowie i poetka, Zbigniew Żuchowski – nauczyciel Szkoły Podstawowej w Wąpielsku oraz poeta. W pierwszych edycjach konkursu członkiem Jury był również Sławomir Ciesielski – nauczyciel Gimnazjum w Skępem, poeta ze Skępego. Ważnym podkreślenia jest fakt, iż członkowie Jury od samego początku oceniają prace społecznie, bez pobierania za swoją pracę wynagrodzenia, robiąc to z pasją i wielką fachowością.
Gala finałowa poświęcona podsumowaniu wyników i wręczeniu nagród odbywa się w ostatnich dniach maja lub pierwszych dniach czerwca. W uroczystości biorą udział laureaci konkursu wraz z opiekunami – nauczyciele, rodzice, władze samorządowe Miasta i Gminy Skępe, przedstawiciele władz powiatu lipnowskiego i Członkowie Zarządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego, parlamentarzyści z regionu, fundatorzy nagród. Tradycją konkursu stało się osobiste odczytywanie nagrodzonych wierszy przez laureatów po wręczeniu nagrody przez fundatora. Gala konkursowa jest doskonałą okazją do promocji regionu oraz popularyzacji postaci Gustawa Zielińskiego wśród uczestników konkursu i zaproszonych gości. Z tej okazji goście uczestniczą w pokazach multimedialnych nt. twórczości Zielińskiego i promujących region oraz części artystycznej przygotowanej przez dzieci i młodzież.
W opiniach gości uczestniczących w imprezie na pochwałę zasługuje wyjątkowa oprawa i sceneria konkursu podniosła atmosfera i osobliwe podejście do uczestników, fundatorów oraz pozostałych gości. Wiele osób podkreśla wyjątkowy aspekt promocyjny imprezy. Uczestnicy czasami skłaniają się do osobistych refleksji w trakcie konkursu. Jeden z rodziców przybyłych ze Śląska na galę w latach wcześniejszych w swej wypowiedzi stwierdził, że wcześniej nawet nie słyszał o Skępem, zaś Województwo Kujawsko-Pomorskie mijał tylko jadąc na wczasy nad morze. Teraz zaś do końca życia dzięki Ogólnopolskiemu Konkursowi Poetyckiemu im. Gustawa Zielińskiego będzie wiedział, gdzie to Skępe jest i zapewne będzie do Skępego wracał nie tylko wspomnieniami. Dzięki temu, iż przybył na uroczystości dzień wcześniej poznał urokliwą gminę Skępe, jej bogactwo krajobrazu w postaci jezior i lasów, wraz z jej największym zabytkiem klasztorem ojców bernardynów – miejscem kilkusetletniego kultu maryjnego. W rozmowach z uczestnikami i opiekunami organizatorzy często dowiadują się, iż aktualnie konkurs w Skępem jest traktowany jako jeden z prestiżowych konkursów poetyckich w Polsce.
Konkurs ma też charakter motywujący i edukacyjny. W wielu szkołach pod wpływem sukcesów dzieci w konkursie organizowanym przez skępską bibliotekę powstały sekcje literackie i poetycki, służące rozwijaniu talentów i pobudzaniu pasji literackich wśród uczniów.
Dla wielu osób konkurs jest trampoliną do świata poezji. Nagrody otrzymywane za pisanie wierszy przez młodych ludzi dają im motywację do dalszej pracy twórczej. Pozwalają uwierzyć, że w natłoku codziennych spraw pisanie ma sens i jest świetną odskocznią od codzienności, od zwykłej prozy życia. Młodzi twórcy w ten sposób odważniej tworzą, zaś pisząc starają się pokazywać swoje wiersze światu. Konkurs to doskonała okazja do konfrontacji własnej twórczości i wrażliwości z twórczością i wrażliwością innych młodych ludzi.
Ważnym atutem skępskiego konkursu jest to, iż po każdej edycji publikowany jest zbiór wierszy pt. „Świtanie wszechczasu” zawierający nagrodzone teksty laureatów. Dla wielu młodych twórców opublikowanie wierszy w tomiku stanowi ich debiut książkowy, czyli moment w życiu twórcy, do którego poeta odnosi się przez całe swoje życie.
Splot wielu czynników otoczony wielką starannością organizatorów i wsparciem dużej rzeszy przyjaciół konkursu sprawia, iż konkurs trwa i trwa. Piętnaście lat historii Ogólnopolskiego Konkursu Poetyckiego im. Gustawa Zielińskiego wpisuje się doskonale w literackie tradycje Skępego. Kilkanaście lat organizowania imprezy upoważnia do stwierdzenia, iż jest to konkurs z tradycjami. Przez ten czas oceniono kilka tysięcy wierszy nadesłanych przez ponad tysiąc uczestników. Tyle samo osób usłyszało o istnieniu Gustawa Zielińskiego. Za sprawą zdobytych nagród kilkaset osób przybyło osobiście do Skępego na urokliwą Ziemię Dobrzyńską do Województwa Kujawsko-Pomorskiego. Wielu w pamięci na zawsze zostanie poetyckość i magia Skępego nad którą swój patronat roztacza patriota i poeta, społecznik i człowiek wielce zasłużony dla narodu – Gustaw Zieliński.
Jerzy Kowalski
Dyrektor Miejsko-Gminnej
Publicznej Biblioteki w Skępem
Departament Edukacji i Kształcenia Ustawicznego (TK).
