Licencja na czytanie
W Bibliotece Pedagogicznej im. gen. bryg. prof. Elżbiety Zawackiej w Toruniu 14 kwietnia 2016 r. odbyła się konferencja „Licencja na czytanie” zorganizowana przez Bibliotekę Pedagogiczną w Toruniu i Toruński Ośrodek Doradztwa Metodycznego i Doskonalenia Nauczycieli. Konferencja odbyła się pod honorowym patronatem Kujawsko-Pomorskiego Kuratora Oświaty. Spotkanie adresowane do nauczycieli i bibliotekarzy, dotyczyło różnorodnych aspektów czytelnictwa dzieci i młodzieży.
Program konferencji wzbudził duże zainteresowanie, czego wyrazem była wysoka frekwencja. Licznie zgromadzeni słuchacze mogli wysłuchać wystąpień przygotowanych z perspektywy historyka literatury, socjologa, polonisty, historyka oraz księgarza.
Konferencję rozpoczęła Dyrektor Biblioteki – Elżbieta Wykrzykowska, witając przybyłych uczestników, a także zaproszonych gości. Wśród nich były: Domicela Kopaczewska – Dyrektor Departamentu Edukacji Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego oraz Elżbieta Łukasik, reprezentująca Wydział Edukacji Urzędu Miasta Torunia. Dyrektor Biblioteki podkreśliła niezwykle istotną rolę nauczycieli i bibliotekarzy w inicjowaniu oraz popularyzacji czytelnictwa. Zauważyła, że słowo „licencja” w tytule konferencji zwraca uwagę na niebagatelny udział nowych technologii w upowszechnianiu czytelnictwa.
Pierwsze wystąpienie – Od grzecznej pensjonarki do dzikuski i chłopczycy – powieść dla dziewcząt w XX-leciu międzywojennym – zaprezentowała dr Elżbieta Kruszyńska z Instytutu Literatury Polskiej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Przeniosła słuchaczy prawie sto lat wstecz. Mówiła o zainteresowaniach czytelniczych dziewcząt dwudziestolecia międzywojennego. Zaznaczyła, że czytelnictwo było wówczas na wyższym poziomie niż obecnie. Przybliżyła terminologię dotyczącą omawianej twórczości (powieść dla dziewcząt, powieść pensjonarska), mówiła o adresatkach tych powieści, charakterystycznych wątkach, stałych elementach, języku i stylu powieści dla dziewcząt. Zaprezentowała perełki należące do tego typu literatury, m.in. twórczość Klementyny z Tańskich-Hoffmanowej, Zofii Żurakowskiej, Marii Buyno-Arctowej, Kornela Makuszyńskiego. Podkreśliła również rolę ówczesnych badań psychologicznych, prowadzonych chociażby przez Ellen Key, Else Croner, Janusza Korczaka i uwzględnianie wyników badań przez twórców literatury dla dziewcząt.
Następną prelegentką była dr Beata Bielska reprezentująca Zespół Realizacji Badań PRYZMAT. Instytut Socjologii UMK w Toruniu. Przedstawiła ona raport z badań – CzytaNIE – czy uczniowie toruńskich szkół ponadgimnazjalnych sięgają po książki? Prezentacja zawierała wyniki bardzo ciekawego, choć wielu nauczycielom nieznanego, badania czytelnictwa zrealizowanego w maju i czerwcu 2015 r. wśród uczniów klas drugich toruńskich szkół ponadgimnazjalnych. Badanie przeprowadzone zostało za pomocą ankiety audytoryjnej. Wśród przedstawionych wyników optymizmem napawał fakt, że ponad 22% uczniów to czytelnicy tzw. intensywni (ale niekoniecznie lektur szkolnych). Smutne natomiast jest to, że 21% uczniów nie czyta w ogóle. Beata Bielska mówiła także o tym, jakiego rodzaju literaturę czyta młodzież i skąd pozyskuje książki. Podkreśliła wpływ rówieśników (większy niż rodziny) na intensywność czytania w tym okresie życia. Zaakcentowała rolę rodziny w inicjowaniu czytelnictwa w dzieciństwie. Mówiła również o wpływie sytuacji materialnej i wykształcenia matek na poziom czytelnictwa młodych ludzi.
Po przerwie przed słuchaczami wystąpiły Elżbieta Ciesielska (Gimnazjum nr 24 w Toruniu) i Katarzyna Fiałkowska (I LO w Toruniu). Polonistki zaprezentowały relację z konkursu literackiego Gwiazdorskie lektury. Elżbieta Ciesielska mówiła o zasadach przeprowadzenia tego konkursu w toruńskich gimnazjach. Przedstawiła cele konkursu, zasady naboru uczestników, sposób opracowania pytań oraz przebieg konkursu. Zaprezentowała listę uczestników i skład jury oraz wyniki konkursu. Katarzyna Fiałkowska na wstępie podkreśliła rolę przedmówczyni w zainicjowaniu konkursu. Później mówiła o zasadach przeprowadzenia przedsięwzięcia w toruńskich szkołach ponadgimnazjalnych. Wskazała na różnice w sposobie formułowania pytań (w gimnazjach pytania problemowe, zaś w szkołach ponadgimnazjalnych pytania zamknięte). Prelegentka zapoznała słuchaczy ze składem jury, listą uczestników oraz wynikami konkursu w szkołach ponadgimnazjalnych.
Kolejną referentką była Ewa Stanek z toruńskiej księgarni „Bookinista”. Wystąpienie nosiło tytuł: Trendy czytelnicze wśród dzieci i młodzieży – z perspektywy księgarza. Prelegentka podzieliła się ze słuchaczami refleksjami z obserwacji socjologicznych, jakie prowadzi w swojej pracy. Zdecydowanie podkreśliła wagę rozwijania czytelnictwa już od najmłodszych lat. Następnie poprowadziła słuchaczy poprzez tytuły książek i serie wydawnicze przeznaczone dla starszych dzieci i młodzieży. Zwróciła uwagę na rolę rodziców i dziadków w inicjowaniu i rozwijaniu czytelnictwa dzieci i wnuków. Przestrzegała przed postrzeganiem lektur szkolnych jako zła koniecznego. Podpowiadała, jakiego rodzaju literatura może zachęcić młodego czytelnika do lektury. W interesujący sposób mówiła o cechach kompetentnego księgarza i roli otwartości w rozmowach z klientami.
Maria Jadczak – nauczycielka historii (V LO w Toruniu) przygotowała prezentację Czytam, aby ŻYĆ. Prelegentka mówiła o obowiązku promowania czytelnictwa wśród uczniów przez nauczycieli wszystkich przedmiotów. Przygotowane wystąpienie stanowiło plon debaty oksfordzkiej, jaka miała miejsce w toruńskim Liceum Akademickim. Maria Jadczak sformułowała tezę Warto poświęcić czas na czytanie książek i przygotowała uzasadnienie, w celu jej poparcia. Argumenty sformułowała z perspektywy osoby dorosłej i wielkiego miłośnika książek. Mówiła także o tym, że przygotowując je miała świadomość, że młodzież dostarczy innych – typowych dla osób młodych.
Michał Żarski – nauczyciel polonista (I LO w Toruniu) w wystąpieniu Okiem blogera. Spojrzenie na literaturę zaprezentował dwa prowadzone przez siebie blogi literackie (Centrum dowodzenia i Litera Tura). Blog Centrum dowodzenia prowadzony jest z myślą o uczniach. Stanowi źródło dodatkowej wiedzy – zawiera linki do tekstów i filmów poświęconych historii literatury, sztuce i medioznawstwu. Natomiast blog Litera Tura zawiera recenzje oraz wywiady. Zamieszczane tam teksty dotyczą literatury pięknej, literatury faktu oraz muzyki popularnej. Michał Żarski zamieszcza tam także prowadzone przez siebie wywiady z pisarzami. Serwis ten może stanowić źródło dodatkowej wiedzy pozaszkolnej, zwłaszcza dla tych, którym zależy na poszerzaniu horyzontów. Autora bloga interesuje głównie literatura faktu i opracowania dotyczące historii najnowszej i w tym kierunku zamierza rozbudowywać swój serwis.
Ostatnie wystąpienie było niespodzianką przygotowaną przez nauczycielki języka polskiego z toruńskiego Zespołu Szkół Gastronomiczno-Hotelarskich – Anitę Streich i Hannę Wrycza- Wilińską. Przygotowały one krótkie wystąpienie prezentujące możliwości uatrakcyjnienia lekcji języka polskiego i sprawdzenia wiedzy uczniów poprzez quizy interaktywne tworzone i przeprowadzane na bezpłatnej platformie Kahoot!
Na zakończenie konferencji Dyrektor Elżbieta Wykrzykowska serdecznie podziękowała wszystkim obecnym za udział w spotkaniu. Podkreśliła także wyraźnie, że najważniejsze, aby czytać w ogóle, niezależnie czy w sposób tradycyjny, czy z wykorzystaniem najnowszych zdobyczy techniki.
Konferencja Licencja na czytanie stanowiła realizację jednego z kierunków polityki oświatowej MEN na rok szkolny 2015/2016, jakim jest rozwijanie kompetencji czytelniczych oraz upowszechnianie czytelnictwa wśród dzieci i młodzieży.
Spotkanie wieńczyło realizację projektu „Czytaj od A do Zachwytu” przygotowanego i przeprowadzonego w Bibliotece Pedagogicznej w Toruniu.
Patronat medialny nad konferencją sprawowały toruńskie Nowości oraz serwis Elektroniczna Biblioteka Pedagogiczna SBP.
Oprac. Anna Wiligalska
Wydział Informacyjno-Bibliograficzny
Biblioteka Pedagogiczna im. gen. bryg. prof. Elżbiety Zawackiej w Toruniu
Biblioteka Pedagogiczna im. gen. bryg. prof. Elżbiety Zawackiej w Toruniu jest jednostką
oświatową, dla której organem prowadzącym jest Samorząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego.
Departament Edukacji Urzędu Marszałkowskiego (TK).
