Leki bez szkody – dowiedz się, sprawdź, zapytaj
W tym roku, po raz czwarty w historii, obchodzimy Światowy Dzień Bezpieczeństwa Pacjenta, ustanowiony przez Światową Organizację Zdrowia (WHO). 17 września zwracamy szczególną uwagę na zagadnienia związane z jakością leczenia oraz poprawą bezpieczeństwa pacjentów podczas udzielania świadczeń opieki medycznej. Święto to jest mocno zakorzenione w podstawowej zasadzie medycyny – po pierwsze nie szkodzić.
Tegorocznym obchodom Światowego Dnia Bezpieczeństwa Pacjenta przyświeca hasło: „Bezpieczeństwo leków”. Celem jaki sobie dziś stawiamy jest zwiększenie świadomości na temat szkód związanych z błędami w przyjmowaniu leków oraz przekonanie, nie tylko personelu medycznego, ale także pacjentów i ich rodzin do aktywnego zaangażowania w bezpieczne stosowanie leków.
Niebezpieczne praktyki lekowe i błędy w przyjmowaniu leków są główną przyczyną, szkód powstałych w systemach opieki zdrowotnej, których można uniknąć. Na całym świecie koszt związany z błędami w stosowaniu leków oszacowano na 42 miliardy dolarów rocznie. Pomyłki mogą wystąpić na różnych etapach procesu stosowania leków. Pojawiają się one, gdy dalekie od doskonałości systemy i/lub czynniki ludzkie, tj. zmęczenie, złe warunki środowiskowe lub braki personelu, wpływają na procesy przepisywania, dawkowania, wydawania, zarządzania i monitorowania leków.
Błąd związany z niewłaściwym podaniem/przyjęciem leku może skutkować:
- poważnym uszczerbkiem na zdrowiu,
- niepełnosprawnością,
- śmiercią.
Opracowano już liczne interwencje, których celem jest ograniczenie ww. sytuacji. Są one częścią kampanii WHO – Globalne Wyzwanie Bezpieczeństwa Pacjenta: „Lek bez szkody”.
Większość pracowników służby zdrowia, zwłaszcza pielęgniarki, zna więc „pięć praw” związanych z podawaniem leków: właściwy pacjent, właściwy lek, właściwa droga podania, właściwa dawka i odpowiedni czas — z których wszystkie są ogólnie uważane za standard bezpiecznych praktyk lekarskich.
Odpowiedzialność za bezpieczne przyjmowanie leków spoczywa jednak także na samym pacjencie. Do ww. zasad dołączono więc zalecenia dla każdego z nas – zanim zażyjesz lek: wiedz co przyjmujesz, sprawdź dawkę i czas stosowania, w przypadku wątpliwości zapytaj swojego lekarza/farmaceutę.
Coraz większym wyzwaniem w procesie leczenia staje się także zjawisko polipragmazji (wielolekowości), czyli sytuacja, w której chory przyjmuje więcej niż kilka leków jednocześnie. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest brak koordynacji leczenia połączony z brakiem świadomości pacjentów. Z perspektywy pacjenta najpoważniejszą konsekwencją wielolekowości jest zwiększone ryzyko wystąpienia potencjalnie niebezpiecznych interakcji między lekami. W Polsce 33% osób w wieku 65 lat lub więcej przyjmuje 5 lub więcej leków dziennie (w tym leków na receptę, leków bez recepty, a także suplementów diety takich jak witaminy i minerały). Stąd tak ważna jest edukacja. Każdy z nas musi czuć się współodpowiedzialny za własne zdrowie – także w kwestii zażywania leków.
Poniżej plakat obrazujący zasady podawania i przyjmowania leków.
