Władysław Raczkiewicz 1885-1947: biografia polityczna
Taki tytuł nosi wystawa, którą do końca listopada 2017 r. można oglądać na pierwszym piętrze Urzędu Marszałkowskiego w Toruniu. Wcześniej unikalne zdjęcia i dokumenty prezentowane były w Muzeum Uniwersyteckim UMK. Decyzją Senatu Rzeczypospolitej Polskiej trwa właśnie Rok Władysława Raczkiewicza. Uchwałę w tej sprawie podjął także Sejmik Województwa Kujawsko-Pomorskiego.
Urodzony 16 stycznia 1885 roku w Kutaisi w Gruzji, był Władysław Raczkiewicz uczestnikiem wszystkich najważniejszych wydarzeń II Rzeczypospolitej od jej narodzin do końca wojny światowej. W roku 1917 przygotował 1. Ogólny Zjazd Wojskowych Polaków, który obradował 7 czerwca 1917 roku i opowiedział się za formowaniem w Rosji wojska polskiego, korzystającego ze statusu armii sojuszniczej. Został prezesem utworzonego przez zjazd legalnego Naczelnego Polskiego Komitetu Wojskowego (Naczpol), który doprowadził do utworzenia na terenie Rosji trzech polskich korpusów. Otrzymał za to z rąk Marszałka J. Piłsudskiego jedno z pierwszych „Polonia Restituta” w 1921 roku. W grudniu 1918, z nominacji Piłsudskiego, został członkiem powstałego w Warszawie Komitetu Obrony Kresów Wschodnich, w którym kierował Wydziałem Wojskowym. 8 sierpnia 1919 roku został naczelnikiem Zarządu Cywilnego Okręgu Mińskiego, co faktycznie równoważne było ze stanowiskiem pierwszego wojewody mińskiego. Był trzykrotnie, w najcięższych okresach, Ministrem Spraw Wewnętrznych (1921; 1925/26; 1935/36). Od 10 października 1921 do 29 sierpnia 1924 roku był wojewodą nowogrodzkim. W sierpniu 1924 roku został wysłany do Wilna z nominacją na delegata rządu, a następnie został wojewodą wileńskim. Stanowisko to trzymał do grudnia 1930 roku. W listopadzie 1930 został wybrany do Senatu III kadencji. 9 grudnia, został marszałkiem Senatu RP. Jako Marszałek, został prezesem Rady Organizacyjnej Polaków z Zagranicy, a w 1934 roku pierwszym prezesem Światowego Związku Polaków z Zagranicy (Światpol). Po krótkim sprawowaniu funkcji wojewody krakowskiego w 1935 roku, został mianowany 14 lipca 1936 roku wojewodą pomorskim. Wybuch wojny zastał go w Toruniu, gdzie urzędował do ostatniej chwili. Upewniwszy się, że nie ma szans na obronę Torunia, 5 września udał się do Włocławka, a następnego dnia, za namową premiera Felicjana Sławoja Składkowskiego, autem do Warszawy. Stamtąd z misją wyruszył do USA. W Paryżu, 30 września 1939 roku został zaprzysiężony jako czwarty prezydent Rzeczypospolitej. Od maja 1945 roku, stał się pierwszym prezydentem RP na Uchodźstwie. Zmarł 6 czerwca 1947 roku w Walii.
W ciągu długoletniej działalności wojskowej, politycznej i społecznej w Rosji, Rzeczypospolitej i na Uchodźstwie, wyrobił sobie opinię człowieka posiadającego dar zjednywania ludzi, unikania zatargów z przełożonymi czy współpracownikami oraz umiejętności dyplomatyczne. Posiadał coś, co za jednym z bohaterów Mikołaja Gogola, nazwano „wielką tajemnicą podobania się”. Nie lubił podejmowania szybkich decyzji, zwłaszcza w sprawach, które mogły budzić ostre sprzeciwy. Z reguły radził się innych, by w konsekwencji wypracować własne zdanie. Czasem wycofywał się z podjętych decyzji, argumentując to racją stanu. Choć był człowiekiem kompromisu, w sytuacjach krytycznych pozwalał sobie na samodzielne wystąpienia, przeciwstawiając się premierowi i ministrom, jeżeli był przekonany co do racji swego postępowania; nie posuwał się jednak nigdy do ostateczności, chyba że dotyczyło to imponderabiliów. Jan Lechoń napisał w „Dzienniku”: „Raczkiewicz, jeden jedyny z naczelników państw poddanych Rosji, nie podpisał abdykacji – a potem zachowywał się z prawdziwą pańskością, której mu niejeden urodzony suweren mógłby pozazdrościć”.
Organizatorami wystawy są: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Urząd Marszałkowski w Toruniu, Instytut Pamięci Narodowej, Narodowe Archiwum Cyfrowe, Senat RP, Archiwum Państwowe w Bydgoszczy, Towarzystwo Przyjaciół Archiwum Emigracji.