PORTAL INFORMACYJNY URZĘDU MARSZAŁKOWSKIEGO WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO W TORUNIU

W drugiej połowie października 2024 roku nasi beneficjenci w ramach Projektu „Wsparcie opieki nad zabytkami Województwa Kujawsko-Pomorskiego w 2024 roku” kontynuować będą wygłaszanie prelekcji  na temat zabytków i prac konserwatorskich, którym zostały poddane. I tak:

 

• 27 października o godz. 7.30, 10.30, 17.00 w kościele pod wezwaniem  św. Mikołaja w Lubiewie, nazwa zadania: „Prace konserwatorskie przy elewacji budynku kościoła w Lubiewie”,
• 27 października o godz. 9.45 w kościele pod wezwaniem  Świętego Krzyża w Łowiczku, nazwa zadania: „Prace konserwatorskie przy zabytkach wewnątrz kościoła p.w. Świętego Krzyża w Łowiczku”,
• 27 października o godz. 10.30 w kościele pod wezwaniem św. Jakuba Większego w Barcinie, nazwa zadania: „Remont dachu nad prezbiterium  kościoła parafialnego p.w. św. Jakuba Większego w Barcinie”,
• 27 października o godz. 11.00 w kościele pod wezwaniem  św. Stanisława Biskupa Męczennika w Brześciu Kujawskim, nazwa zadania: „Konserwacja i restauracja obrazu św. Bernarda z Clairvaux – k. XVIII w. z kościoła filialnego p.w. św. Michała Archanioła w Brześciu Kujawskim”,
• 27 października o godz. 11.30 w kościele pod wezwaniem  Najświętszego Serca Pana Jezusa w Gniewkowie, nazwa zadania: „Prace konserwatorskie i restauratorskie przy szafie organowej z prospektem w kościele parafialnym p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Gniewkowie.  Etap I”,
• 27 października o godz. 11.45 w Klasztorze Karmelitów Bosych w Zamartem , nazwa zadania: „Remont i konserwacja dachu budynku klasztoru w Zamartem – połać skrzydła zachodniego od strony wirydarza”,
• 27 października o godz. 12:00 w kościele pod wezwaniem  św. Jana Chrzciciela w Nieżywięciu, nazwa zadania: „Remont dachu na kościele parafialnym p.w. św. Jana Chrzciciela w Nieżywięciu -etap II”,
• 27 października o godz. 12:00 w kościele pod wezwaniem  Przemienienia Pańskiego w Wieńcu, nazwa zadania: „Częściowa konserwacja i restauracja rzeźby Matki Boskiej z nawy głównej kościoła p.w. Przemienienia Pańskiego w Wieńcu”,
• 27 października o godz. 14:00 w kościele Parafii Ewangelicko-Augsburskiej we Włocławku, nazwa zadania: „Remont elewacji kościoła Parafii Ewangelicko-Augsburskiej we Włocławku”,
• 27 października o godz. 14:30 w kościele śś. Apostołów Piotra i Pawła w Tucznie, nazwa zadania: „Konserwacja polichromii we wnętrzu kościoła parafialnego p.w. śś. Apostołów Piotra i Pawła w Tucznie – etap V”,
• 27 października o godz. 16.15 w kościele pod wezwaniem św. Floriana w Żninie, nazwy zadań: „Remont ścian zewnętrznych kościoła parafialnego p.w. św. Floriana w Żninie – etap VI”, „Prace konserwatorskie wyposażenia wnętrza kościoła parafialnego p.w. św. Floriana w Żninie: konserwacja ołtarza głównego p.w. św. Floriana – etap I”,
• 27 października o godz. 18:30 w kościele pod wezwaniem św. Sebastiana w Rywałdzie Królewskim, nazwa zadania: „Prace konserwatorskie przy rzeźbie Chrystus Frasobliwy z kościoła p.w. św. Sebastiana w Rywałdzie Królewskim”; – z powodu choroby prelegenta prelekcja odbędzie się w innym terminie,
• 29 października o godz. 10:30 w kościele pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP w Koronowie, nazwa zadania: „Ołtarz boczny p.w. św. Benedykta z kościoła p.w. Wniebowzięcia NMP w Koronowie”,
• 29 października o godz. 15:00 w kościele pod wezwaniem św. Jakuba w Wielkim Lubieniu, nazwa zadania: „Konserwacja ołtarza bocznego lewego p.w. Najświętszego Serca Chrystusa z kościoła parafialnego p.w. św. Jakuba Apostoła w Wielkim Lubieniu (etap II)”,
• 30 października o godz. 17:45 w kościele pod wezwaniem św. Józefa w Zakrzewie, nazwa zadania: „Konserwacja barokowego ołtarza głównego z kościoła p.w. św. Józefa w Zakrzewie – etap IV”,
• 30 października o godz. 18.30 w kościele pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP w Radziejowie nazwa zadania: „Barokowy ołtarz boczny z kaplicy południowej z XVI-wiecznym krucyfiksem z kościoła p.w. Wniebowzięcia NMP w Radziejowie – etap III”.

 

Obiekty poddane konserwacji w roku 2024 w ramach Projektu „Wsparcie opieki nad zabytkami Województwa Kujawsko-Pomorskiego w 2024 roku” stanowią cechę charakterystyczną krajobrazu kulturowego województwa kujawsko-pomorskiego. Przyciągają turystów przemierzających po regionalnych, krajowych i międzynarodowych szlakach turystycznych. Poza funkcją historyczną, obiekty te pełnią funkcje sakralne oraz kulturalne. Z uwagi na funkcjonalność bezpośrednim odbiorcą są mieszkańcy, którzy będą mogli korzystać z obiektów bez przeszkód, a wśród nich przede wszystkich parafianie.

 

Kościół p.w. św. Mikołaja w Lubiewie został wybudowany w latach 1841-1842, w stylu neoromańskim; kamienno-ceglany. Świątynia halowa, trójnawowa, z kwadratowym prezbiterium. Wystrój wnętrza manierystyczny, barokowy, rokokowy i neogotycki.

W latach 2013-2021 wykonano  remont pokrycia dachowego wraz z remontem wieży. Obecnie prac remontowych wymaga elewacja budynku.

 

Jednonawowy drewniany kościół w Łowiczku o konstrukcji zrębowej pochodzi z 1711 r.  Mniejsze Prezbiterium jest mniejsze od nawy i jest zamknięte prostokątnie z murowaną zakrystią z boku. Wieża od frontu konstrukcji słupowej z bocznymi przybudówkami zwieńczona cebulastym hełmem blaszanym z latarnią. Dach dwukalenicowy, kryty blachą z wieżyczką na sygnaturkę zwieńczoną baniastym hełmem z latarnią. Wewnątrz stropy płaskie. Chór muzyczny wsparty na dwóch słupach, pierwotnie podwieszony. Zabytki wewnątrz kościoła to: organy z 1895 r. zbudowane przez Stanisława Krukowskiego, belka tęczowa z późnobarokową Grupą Ukrzyżowania, ołtarz główny późnobarokowy z 1poł. XVIII w., dwa ołtarze boczne z p. XVIII w., trzeci rokokowy, ambona barokowa z ok. poł. XVIII w., kropielnica granitowa, drewniana dzwonnica z 2 poł. XIX w. i klasycystyczny prospekt organowy z XVIII/XIX w. z drewna polichromowanego.

Upływający czas, zmiany wilgotnościowe, naprawy, modyfikacje, a także żerowiska owadów spowodowały degradację zabytkowych wnętrz.

 

Kościół p.w. św. Jakuba Większego w Barcinie powstał w 1901 r. na miejscu dawnej świątyni, która została wybudowana w 1683 r. Jest to budynek z czerwonej cegły na planie krzyża łacińskiego, trzynawowy z transeptem i prezbiterium, po jego bokach aneksy loży kolatorskiej i zakrystii. Od zachodu na osi nawy głównej dostawiony kwadratowy masyw wieży. Posadzka w nawie północnej jest zapadnięta w stosunku do reszty kościoła o około 10 cm. Znajdująca się do tej pory w najgorszym stanie wieża kościoła, (na którą w 2018 r. została wydana decyzja PINB nakazująca wykonanie zabezpieczenia wieży przed spadającymi dachówkami), została wyremontowana w 2019 i 2020 r. Wykonano remont znacznej części dachu, ale do pokrycia pozostało jeszcze część dachu. W roku 2023 wykonane zostały prace remontowe nad zakrystią. Do zakończenia remontu pozostały dachy nad prezbiterium i kruchtą północną. Obiekt wymaga pilnej interwencji konserwatorskiej ze względu na bardzo zły stan zachowania i wysoki stopień zniszczeń, zagrażających konstrukcji budynku oraz osobom przebywającym w bezpośrednim otoczeniu. Nieszczelności w dachu oraz poluzowane dachówki wpływają na pogarszanie się stanu zachowania obiektu.

 

Kościół filialny p.w. św. Michała Archanioła w Brześciu Kujawskim został wzniesiony w stylu gotyckim.

Obraz św. Bernarda z Clairvaux z końca XVIII w. jest zabrudzony i pociemniały. Płócienne podobrazie jest miejscami zniekształcone i pofalowane na skutek działania zmiennych warunków temperatury i wilgotności. Na powierzchni widoczne są ubytki warstwy malarskiej i zaprawy.

 

Świątynia p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Gniewkowie została wybudowana w stylu neogotyckim w latach 1894-1895 jako kościół ewangelicko-unijny dla powstałej 1886 roku gminy protestanckiej. Organy w kościele datowane na 1895 rok. Instrument usytuowany jest na zachodniej emporze przy wschodniej ścianie nawy. Posiada 10-głosowy zespół brzmienia. Wyposażony jest w trakturę mechaniczną, wiatrownice stożkowe, miech magazynowy, jednoczerpakowy napędzany ręcznie i elektrycznie. Prospekt organowy otrzymał oprawę utrzymaną w stylu neogotyckim. Architektura prospektu organowego pokryta jest warstwą wtórnych przemalowań. Warstwy wtórne tworzą nieestetyczną powłokę, która wydaje się oblewać powierzchnię architektury i ornamentów. Warstwa przemalowań w wielu miejscach jest przetarta lub mechanicznie uszkodzona. Oryginalne opracowanie malarskie w postaci mazerunku widoczne jest w miejscach uszkodzeń przemalowań. Stan zachowania oryginalnej warstwy malarskiej jest dosyć dobry.

 

Klasztor Karmelitów Bosych w Zamartem stanowi część zespołu klasztornego – dawniej OO. Bernardynów, a obecnie Karmelitów Bosych. Powstał w drugiej połowie XVIII wieku. Zamknięty zespół klasztorny, z wirydarzem, w kształcie litery „U” od południa zamkniętej bryłą kościoła. Budynek murowany z cegły, na fundamentach kamienno-ceglanych. Stropu kolebkowe nad piwnicą, drewniane nad parterem i piętrem. Dachy dwuspadowe, kryte dachówką ceramiczną karpiówką, na więźbie drewnianej. Przeprowadzony przed kilkunastu laty remont pokrycia nie rozwiązał całości problemów związanych z pokryciem. Niezbędne jest wykonanie prac remontowych, z naprawą więźby.

 

Gotycki kościół w Nieżywięciu powstał na początku XIV w. jako kościół parafialny. Kościół p.w. św. Jana Chrzciciela wzniesiony został na planie prostokąta, z przylegającą od zachodu prostokątną wieżą, od północy prostokątną zakrystią, a od południa zbliżoną do kwadratu kruchtą. Kościół jest jednonawowy i jednokondygnacyjny. Wejście główne położone jest centralnie na dłuższej osi  kościoła, natomiast wejście boczne na osi kruchty. W południowo – zachodnim narożniku nawy znajdują się schody prowadzące na chór. Wieża jest trójkondygnacyjna, w dolnej części czworoboczna, natomiast w górnej przechodzi w ośmiobok. Jest węższa od bryły nawy. Schody na górne kondygnacje wieży znajdują się w jej przyziemiu. W północno – wschodnim narożniku wieży znajdują się schody prowadzące z nawy na chór. Korpus kościoła i kruchta pokryte są dwuspadowym dachem, zakrystię pokrywa dach pulpitowy. Całość wyłożona jest współczesną dachówką esówką. Kościół wzniesiony został na fundamencie kamiennym i opasany ceglanym cokołem. Ściany murowane są z cegły w wątku gotyckim.

Kościół pw. św. Jana Chrzciciela  w Nieżywięciu ostatni większy remont przechodził w roku 1964.  W 1999 r pomalowano wnętrze kościoła, wymieniono częściowo deskowanie, zrobiono nowe opapowanie i położono nowa dachówkę.  Konieczny jest remont   dachu oraz fumigacja,   a w późniejszych etapach także  naprawa ścian i fundamentów.

 

Rzeźba Matki Boskiej z nawy głównej kościoła p.w. Przemienienia Pańskiego w Wieńcu pochodzi z XIX w. – neobarok. Rzeźba zlokalizowana na ścianie zachodniej nawy głównej. Rzeźba na cokole. Drewno rzeźbione polichromowane.

Rzeźba została w całości przemalowana. Przemalowania to są wyjątkowo szpecące i powodują utratę oryginalnego przekazu artystycznego twórcy tych dzieł. Na powierzchni występują liczne otwory po żerowaniu owadów.

 

Kościół Parafii Ewangelicko-Augsburskiej we Włocławku usytuowany jest na południowy zachód od Starego Miasta na wygrodzonej działce z zabytkową kaplicą przedpogrzebową, zabytkowym ogrodzeniem wraz z kutą bramą w bliskim sąsiedztwie klasztoru oo. Franciszkanów. Kościół wybudowano w stylu neogotyckim w latach 1877-1881. Podczas II Wojny Światowej wieża kościoła została uszkodzona przez pocisk artyleryjski wystrzelony z czołgu radzieckiego. Bezpośrednio po II Wojnie Światowej w celu odtworzenia części uszkodzonej wieży rozebrano sterczyny. Remont pokrycia dachu wykonano na początku lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku.

Stan zachowania całego obiektu jest bardzo zły. Poszycie dachowe na wszystkich dachach kościoła z arkuszy blachy ocynkowanej, które są mocno zdeformowane i rozszczelnione, nie spełnia swojego zadania i woda opadowa bez ograniczeń zalewa więźbę dachową. Większość elementów drewnianych została zaatakowana przez owady, co znacznie osłabia ich nośność.

 

Kościół parafialny p.w. św. św. Apostołów Piotra i Pawła w Tucznie wybudowany został w 1890 staraniem rodziny Wichlińskich. Styl neogotycki. Świątynia na planie krzyża łacińskiego, jednonawowa, orientowana, murowana z cegły palonej, tynkowana wewnątrz, kryta dachem wielopołaciowym. Elewacje na cokole, oszkarpowane, ujęte gzymsem kordonowym, zwieńczone gzymsem podokapowym. Sklepienie gwiaździste, będące pochodną sklepienia krzyżowego, otrzymanego przez utworzenie szeregu żeber usztywniających, będących szkieletem nośnym sklepienia ceglanego. Dach dwuspadowy, kryty dachówką karpiówką, na więźbie drewnianej. Wysoka wieża (40 m.) zwieńczona strzelistym dachem krytym blachą, pełni funkcję dzwonnicy.

Zapoczątkowane w 2018 r. prace konserwatorskie mają doprowadzić do powstrzymania degradacji oryginalnych wypraw i przywrócenia pierwotnych wartości artystycznych i estetycznych.

 

Początki obecnego kościoła parafialnego p.w. św. Floriana w Żninie datują się na pierwszą połowę XV wieku. Budowę – przerywaną kilkakrotnie pożarami – ukończono dopiero w 1512 r. Ponownie „restaurowany” w XIX w., z dobudowana wieżą w latach 1910 – 1920. Budynek wolnostojący, orientowany, w zasadniczej formie gotycki (o zniekształconej formie otworów okiennych) z elementami barokowymi oraz neobarokowym portalem i zwieńczeniem wieży. Sklepienie żaglaste na gurtach. Więźba mieszana, krokwiowo-jętkowa, nad nawą dwukondygnacyjna. Remont dachu (przełożenie dachówki) wykonano w połowie lat 70. XX w. a w kolejnych latach jedynie prowadzono drobne naprawy a ok. 1990 r. zamontowano orynnowanie.

Stan techniczny elewacji jest zły. Widoczne są spękania, rysy, ubytki cegieł, zabrudzenia murów z ubytkami fug. Dotychczas wykonano część prac, konieczne jest przeprowadzenie kolejnego etapu.

 

Ołtarz główny p.w. św. Floriana z kościoła parafialnego p.w. św. Floriana w Żninie pochodzi z lat: 1794 – 1795. Ołtarz architektoniczny, barokowo klasycystyczny, murowany, polichromowany, stiuk ze złoceniami, dwie pełnoplastyczne rzeźby apostołów: św. Piotra i św. Pawła (z drewna polichromowanego – ze złoceniami i srebrzeniami) oraz dwie rzeźby pełnoplastyczne  przedstawiające anioły prezentujące kartusze. W polu centralnym obraz olejny przedstawiający św. Floriana (w złoconej ramie). Powyżej okulus wypełniony witrażem z motywem gołębicy Ducha Świętego. Rozbudowane tabernakulum złocone i srebrzone, metal, stiuk i imitacja szlachetnych kamieni.

Ołtarz w średnim stanie zachowania, głównie ze względu na wielokrotne przekształcenia zaburzające jego estetykę.

 

Rzeźba Chrystus Frasobliwy z połowy XVII wieku z kościoła p.w. św. Sebastiana w Rywałdzie Królewskim jest jednym z najstarszych i cennych zabytków w kościele w Rywałdzie. Figura wykonana jest z drewna i polichromowana. Rzeźba późnogotycka. Postać Chrystusa umieszczona jest na walcowatym, górą półokrągłym cokole, wyobrażającym wzniesienie. Chrystus przedstawiony jest w całej postaci, frontalnie, w pozycji siedzącej. Prawą, wspartą na kolanie ręką, podpiera pochyloną głowę, w lewej trzyma trzcinę.

W przeszłości była poddawana przynajmniej dwukrotnej renowacji. Dowolność warstw chronologicznie wtórnych, zniszczenia drewnianego podłoża powodują konieczność wykonania zabiegów konserwatorskich, mających na celu pozyskanie warstw oryginalnych, a także wzmocnienie drewna oraz przywrócenie pierwotnej estetyki dzieła.

 

Bazylika p.w. Wniebowzięcia NMP w Koronowie to zabytkowy kościół przyklasztorny z XIII i XIV wieku. Barokowy ołtarz boczny p.w. św. Benedykta z końca XVII wieku drewniany, polichromowany, zlokalizowany w południowym ramieniu transeptu. Architektoniczny ze skrzyniową mensą, z nastawą jednokondygnacyjną. Część środkowa nastawy ujęta w 2 kolumny. W części środkowej obraz „św. Benedykt z Nursji”. Nastawa po bokach ujęta w ażurowe uszaki splecione ze stylizowanych liści i winnych gron.

 

Ołtarz boczny lewy p.w. Najświętszego Serca Chrystusa z kościoła parafialnego p.w. św. Jakuba Apostoła w Wielkim Lubieniu jest ołtarzem przyściennym, w typie architektonicznym, dwukondygnacyjny, trzyosiowy. Na skrajnych osiach retabulum kolumny podtrzymujące ryzalitowe wyłamania z profilowanym gzymsem. W centrum retabulum znajduje się obraz w prostokątnej ramie. Retabulum zdobione ażurowymi uszakami w formie wijącej się esowato wygiętych liści akantu. Oryginalne złocenia pierwotnie wykonane w technikach na poler i na mat pokryte wtórną, nieszlachetną pozłotą, obecnie mocno poprzecierane i skorodowane.

Stwierdzono  bardzo słabą przyczepność zaprawy do drewna, odspojenia i ubytki. Drewno poważnie zaatakowane przez owady.

 

Barokowy ołtarz główny z kościoła p.w. św. Józefa w Zakrzewie pochodzi z XVIII w. Jest jednokondygnacyjny z mensą, retabulum i zwieńczeniem, z jednym obrazem olejnym na podłożu płóciennym „Chrzest Chrystusa” w złoconej ramie, dwiema figurami putt ze skrzydełkami, dwiema spiralnymi kolumnami, akantowymi uszakami, z dekoracyjnym zwieńczeniem i tabernakulum. Ołtarz do część jednolitego pod względem stylistycznym wyposażenia drewnianego kościoła.

Stan zachowania ołtarza jest zróżnicowany w zależności od rodzaju powierzchni.

 

Barokowy ołtarz boczny z kaplicy południowej z XVI-wiecznym krucyfiksem z kościoła p.w. Wniebowzięcia NMP w Radziejowie składa się z części architektonicznej, dwóch barokowych rzeźb  Matki Boskiej i św. Jana Ewangelisty oraz XVI-wiecznego krucyfiksu. Ołtarz uległ znacznym zniszczeniom, oryginalną polichromię pokryto kilkoma warstwami olejnych przemalowań, pod którymi zachowało się pierwotne opracowanie malarskie. Rzeźby są całkowicie przemalowane olejną farbą, zarówno w partii karnacji, jak i szat; zainfekowane owadami, osłabione strukturalnie.