Światowy Dzień Zapobiegania Samobójstwom
10 września obchodzimy Światowy Dzień Zapobiegania Samobójstwom. Święto zainicjowało w 2003 roku Międzynarodowe Towarzystwo Zapobiegania Samobójstwom (IASP) we współpracy ze Światową Organizacją Zdrowia (WHO) i Światową Federacją Zdrowia Psychicznego (WFMH).
Statystyki samobójstw w Polsce pokazują obraz zdrowia psychicznego społeczeństwa, ale też stawiają pytania o skomplikowane kwestie społeczne, ekonomiczne i psychologiczne. W ciągu ostatnich kilku lat zauważalny jest wzrost zainteresowania tym problemem, co świadczy o rosnącej świadomości społecznej w zakresie zdrowia psychicznego.
Samobójstwa są najczęstszą przyczyną przedwczesnych zgonów, którym można zapobiec. Dzień ten ma na celu zwiększenie świadomości społecznej w zakresie tematyki samobójstw oraz ma stanowić wsparcie psychologiczne dla osób, u których pojawiają się myśli samobójcze.
Zdaniem WHO co roku ponad 700 tysięcy ludzi na świecie umiera w następstwie popełnionego samobójstwa, w tym ponad 5 tysięcy osób w Polsce. Oznacza to, że co 40 sekund ktoś na świecie odbiera sobie życie.
Samobójstwo to poważny problem globalny, który jest jedną z dwudziestu głównych przyczyn śmierci na całym świecie i czwartą najczęstszą przyczyną zgonu wśród młodych osób w wieku 15 – 29 lat. Więcej ludzi umiera w wyniku samobójstwa niż z powodu malarii, raka piersi, zabójstwa lub wypadku drogowego. Każde samobójstwo jest ogromną tragedią, która dotyka rodziny i całe społeczności oraz ma długotrwały wpływ na najbliższe osoby.
W 2022 roku w Polsce w wyniku samobójstwa zmarło 5 108 osób. Ze statystyk wynika, że w Polsce każdego dnia 40 osób podejmuje próbę samobójczą, z czego 14 kończy się śmiercią. Liczba samobójstw wśród mężczyzn jest pięć razy wyższa niż wśród kobiet. Najwięcej skutecznych samobójstw popełniają mężczyźni w wieku 35-39 lat. Natomiast najwięcej prób samobójczych dokonują osoby w wieku 13 – 18 lat.
W największym stopniu wzrosła liczba podejmowanych samobójstw wśród osób bardzo młodych.
W ciągu ostatnich 6 lat ilość osób do 18 roku życia podejmujących próbę samobójczą potroiła się.
Przyczyny samobójstw są złożone i nie zawsze jest możliwe ich jednoznaczne określenie.
Wśród ustalonych powodów prób samobójczych, najczęstszą ich przyczyną w Polsce w 2022 roku była choroba i zaburzenia psychiczne takie jak depresja czy zaburzenia lękowe (4 052). Drugim najczęstszym powodem był zawód miłosny (1 475), a następnie nieporozumienia i przemoc w rodzinie (1 318).
Aby skutecznie zapobiegać samobójstwu, trzeba wiedzieć jak rozpoznawać i w jaki sposób rozmawiać z ludźmi w kryzysie.
Osoba zagrożona samobójstwem może dawać nam różne sygnały, takie jak: mówić o popełnieniu samobójstwa, mieć problemy z jedzeniem i spaniem, drastycznie zmieniać swoje zachowanie, wycofywać się z kontaktów towarzyskich, tracić zainteresowanie pracą, szkołą, swoim dotychczasowym hobby, przygotowywać się do śmierci pisząc testament, list pożegnalny, porządkując swoje sprawy; rozdawać ważne dla niej rzeczy, podejmować ryzykowne działania, wykazywać zainteresowanie problemem śmierci i umierania, nie dbać o swój wygląd zewnętrzny, zwiększyć spożycie alkoholu, narkotyków lub leków. Jedną z przyczyn samobójstwa mogą być również doświadczenia utraty, między innymi bliskiej osoby, ale również ważnych dla niej wartości, planów, czy idei.
Jeśli ktoś powie Ci, że myśli o samobójstwie lub ujawnia powyższe symptomy, nie obawiaj się porozmawiać o tym, nie okazuj zdziwienia i zaskoczenia. Rozmawiaj, nie bój się, że twoje zainteresowanie tematem i dyskusja, będzie dla niej zachętą do realizacji planów. Miej dla takiej osoby czas, okaż zainteresowanie i wsparcie, gotowość do słuchania, pozwól na okazywanie emocji i akceptuj je. Nie oceniaj, nie dawaj rad lecz szukaj pomocy u osób oraz w instytucjach pomocowych takich, jak psycholog, psychiatra, telefon zaufania, Ośrodek Interwencji Kryzysowej, czy Poradnia Zdrowia Psychicznego.
Pamiętaj jednak, że to nie tylko kwestia profesjonalnej pomocy, ale zwykłej ludzkiej życzliwości.
Aby uratować człowieka, trzeba uratować jego chęć życia.