ZAPRASZAMY DO TUCHOLSKIEGO PARKU KRAJOBRAZOWEGO NA WYPRAWĘ AMAZONKĄ PÓŁNOCY W POSZUKIWANIU KLEJNOTU BORÓW TUCHOLSKICH
Bezkresne lasy przecięte wartkim nurtem Brdy, sielskie krajobrazy i malownicze wsie borowiackie, od lat przyciągają turystów w rejon Borów Tucholskich. Występujące tu rzadkie i chronione gatunki roślin, zwierząt i grzybów oraz historyczne ślady dawnej kultury, przyczyniły się do powołania w 1985 roku Tucholskiego Parku Krajobrazowego.
Lasy i lasy bez końca. To najkrótsza charakterystyka parku, a jednocześnie tylko część prawdy o nim. Bo lasy zajmują tu w istocie 86 procent powierzchni, ale kryją też w sobie mnóstwo tajemnic i niespodzianek. Tereny te wyrzeźbił przed wiekami lodowiec, pozostawiając na Równinie Tucholskiej niewdzięczne dla uprawy gleby bielicowe. Małe wytopiskowe jeziorka są pozostałościami po gigantycznych bryłach lodu, większe, rynnowe, wytyczyło czoło lodowca. Na powierzchni piaszczystego sandru wykształciła się dolina stanowiąca koryto rzeki Brdy, która stanowi główną oś hydrograficzną parku. Z czasem tundrę i step zastąpiła puszcza. Jej pozostałości zobaczyć można jeszcze w oazach starodrzewia. Dziś jednak to głównie sosnowy bór dominuje na tych terenach. Jeśli las to i grzyby – nie bez powodu Bory Tucholskie postrzegane są w Polsce jako eldorado dla grzybiarzy. Tucholski Park Krajobrazowy od 1993 roku w pierwszym tygodniu października organizuje cieszącą się dużym zainteresowaniem wystawę grzybów. Na terenie parku napotkać można prawie 100 gatunków jadalnych.
Ciekawą i rzadką roślinność znajdziemy zwłaszcza w okolicach bagien i torfowisk. Te ostatnie są kopalnią wiedzy dla naukowców, którzy odkrywając ukrytą w osadach przeszłość i są w stanie tworzyć modele przyszłości dla naszego środowiska.
Tucholskie lasy są oczywiście ostoją zwierzyny. Co prawda nie znajdziemy tu już tura, który królował w puszczy przed wiekami, ale wypatrzeć możemy tropy wilków, które powróciły w bory czy bieliki majestatycznie kołujące na niebie.
Dumą parku i jego symbolem jest zimorodek, bo okolice Brdy w granicach Tucholskiego Parku Krajobrazowego to obszar największego zagęszczenia w Polsce tego niezwykle ubarwionego ptaka, który nie bez powodu nazywany jest klejnotem Borów Tucholskich.
Pracownicy parku monitorują jego populację lęgową od 30 lat. W tym czasie zaobrączkowano ponad 2 tyś. osobników.
Tak licznej populacji sprzyjają strome skarpy piaszczystej doliny wyrzeźbionej przez lodowiec, a także wody Brdy zamieszkane przez rybią drobnicę.
Tucholski Park Krajobrazowy zajmuje obszar 36 983 ha. Wchodzi w skład 10. w Polsce rezerwatu biosfery „Bory Tucholskie”, który utworzyła 2 czerwca 2010 roku obradująca w Paryżu Międzynarodowa Rada Koordynacyjna programu Człowiek i Biosfera (MAB) w celu ochrony tego cennego pod względem przyrodniczym i kulturowym obszaru. Nadanie temu obszarowi międzynarodowej rangi, marki rozpoznawalnej na całym świecie przyczynia się do promocji Borów Tucholskich jako obszaru, na którym rozwój ekonomiczny idzie w parze z ochroną przyrody, krajobrazu i dziedzictwa kulturowego w myśl szeroko pojętego zrównoważonego rozwoju. Obszar parku wchodzi w skład dwóch województw: kujawsko-pomorskiego (71 procent, gminy Tuchola, Cekcyn, Gostycyn, Lubiewo, Śliwice) oraz pomorskiego (29 procent, gminy Czersk i Chojnice).
Najcenniejsze pod względem przyrodniczym tereny wyłączono z działalności gospodarczej i objęto rezerwatową ochroną przyrody. Na terenie parku znajduje się 8 rezerwatów przyrody, w których można podziwiać unikatową roślinność torfowiskową, reliktowe i chronione gatunki roślin czy też krajobrazy wyrzeźbione przez lodowiec (Ustronie, Bagno Grzybna, Jezioro Zdręczno, Cisy nad Czerską Strugą, Jeziorka Kozie, Źródła Rzeki Stążki, Dolina Rzeki Brdy, Bagna nad Stążką).
Zachowało się na tym terenie wiele stanowisk archeologicznych, a także późniejszych zabytków, w tym drewniane chałupy borowiackie z XIX wieku oraz przełomu wieków XIX i XX.
Na uwagę zasługują też inne ślady działalności dawnych mieszkańców tych ziem, przede wszystkim zabytki inżynieryjne, takie jak 30-kilometrowy system nawadniania Wielki i Mały Kanał Brdy z zachowanymi budowlami hydrotechnicznymi. Najciekawszą konstrukcją jest akwedukt w Fojutowie. Umożliwia skrzyżowanie dwóch dróg wodnych – Czerskiej Strugi i Wielkiego Kanału Brdy. Ten unikatowy w skali Europy system nawadniania łąk w Borach Tucholskich to niewątpliwie arcydzieło sztuki inżynieryjnej XIX w. Powstał w latach 1842-1849, a zbudowano go, by zapewnić rozrastającej się pruskiej armii odpowiednie dostawy paszy dla koni. Dziś liczący ponad 170 lat system na terenie parku stanowi wyjątkowy krajobraz kulturowy.
Bory Tucholskie są przede wszystkim rajem dla kajakarzy. Brda nazywana Amazonką północy jest uznawana za jeden z najciekawszych szlaków kajakowych w Europie. Znaną atrakcją, a jednocześnie bardzo malowniczym odcinkiem spływu Brdą jest „Uroczysko Piekło” położone na terenie rezerwatu przyrody „Dolina Rzeki Brdy”. Tu można zachwycić się urokami rzeki o nurcie bystrzącym się pośród głazów i wysokich skarp, krajobrazie charakterystycznym dla rzek górskich. Łączna długość szlaków kajakowych na terenie parku to 120 km.
Innym sposobem zwiedzania Parku jest turystyka piesza, która ostatnio przerodziła się w wędrowanie z kijkami – nordic walking. Łączna długość szlaków pieszych na terenie parku wynosi 247 km. Nie brakuje też tras dla rowerzystów, dla których wytyczono 250 km szlaków. Na terenie Parku znajdują się liczne wypożyczalnie rowerów i kajaków.
Baza noclegowa na obszarze Tucholskiego Parku Krajobrazowego jest dobrze rozwinięta. Są tu ośrodki wypoczynkowe, w których mogą przenocować większe grupy. Turyści indywidualni znajdą nocleg w zajazdach, pensjonatach, pokojach gościnnych, czy też w gościnnych progach gospodarstw agroturystycznych. Nad jeziorami i rzekami Parku zagospodarowane są dla turystów pola namiotowe.
Po całodniowych spływach i wędrówkach polecić można potrawy z grzybami z lasów serwowanych w lokalnych barach i restauracjach. Regionalny placek z ziemniaków zwany szandarem, zacierki z kiszoną kapustą oraz mace borowiackie każdego przekonają do kuchni borowiackiej.
Od 2015 roku w miejscowości Piła koło Gostycyna nad Jeziorem Szpitalnym Tucholski Park Krajobrazowy posiada terenowy ośrodek edukacji przyrodniczej i promocji Rezerwatu Biosfery Bory Tucholskie, w którym odbywają się zajęcia edukacyjne. W 2021 roku powstała tam edukacyjna remiza dla dzikich zapylaczy.
Ponadto przy siedzibie Parku w Tucholi od 2013 roku funkcjonuje edukacyjny ogród przyjazny naturze, w którym występuje ponad 60 gatunków roślin rodzimych i tradycyjnych.
W najbliższym czasie Tucholski Park Krajobrazowy zaprasza turystów i mieszkańców parku na wydarzenia: spływ kajakowy rzeką Brdą na zakończenie lata w Tucholskim Parku Krajobrazowym (30 sierpnia) oraz na warsztaty przyrodnicze w ramach dnia otwartego w Tucholskim Parku Krajobrazowym (22 września).
Opracowanie: TPK
