PORTAL INFORMACYJNY URZĘDU MARSZAŁKOWSKIEGO WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO W TORUNIU

W ramach Projektu „Wsparcie opieki nad zabytkami Województwa Kujawsko-Pomorskiego  w 2025 roku” w miesiącu październiku 2025 roku prelekcje odbędą się:

• 5 października o godz. 11:45 w kościele p.w. św. Jana Chrzciciela w Janikowie, nazwa zadania: „Prace konserwatorsko – restauratorskie na ścianach wewnętrznych kościoła p.w. św. Jana Chrzciciela w Janikowie (d. Ostrowie) X etap”.
• 12 października o godz. 9:30 w kościele p.w. św. Jakuba Apostoła w Wielkich Radowiskach, nazwa zadania: „Konserwacja fragmentu ołtarza bocznego p.w. św. Barbary z kościoła p.w. św. Jakuba Apostoła w Wielkich Radowiskach”.
• 12 października o godz. 8:00 w kościele p.w. św. Michała Archanioła w Dąbrówce, nazwa zadania: „Dąbrówka, prace konserwatorskie XIX w. instrumentu organowego zkościoła p.w. św. Michała Archanioła, etap II”.
• 15 października o godz. 9:30 w kościele p.w. św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Śliwicach, nazwa zadania: „Prace konserwatorskie i restauratorskie przy ołtarzu bocznym północnym w kościele parafialnym p.w. św. Katarzyny Aleksandryjskiej wŚliwicach Etap I”.
• 17 października o godz. 18:00 w kościele p.w. Narodzenia NMP w Czarżu, nazwa zadania: „Prace konserwatorskie ołtarza bocznego północnego z kościoła p.w. Narodzenia NMP w Czarżu” oraz „Prace konserwatorskie ściany północnej wewnętrznej budynku kościoła p.w. Narodzenia NMP w Czarżu”.
• 19 października o godz. 13:00 w kościele p.w. Matki Bożej Królowej Polski we Włókach, nazwa zadania: „Prace konserwatorskie i restauratorskie we wnętrzu kościoła we Włókach – III etap”.
• 19 października o godz. 12:45 w kościele p.w. św. Barbary w Starogrodzie, nazwa zadania: „Prace konserwatorsko-remontowe elewacji frontowej korpusu (dokończenie) i cokołu pilastrów na wieży kościoła parafialnego p.w. św. Barbary w Starogrodzie”.
• 26 października o godz. 11:00 w klasztorze OO. Karmelitów w Oborach, nazwa zadania: „Obory, kościół p.w. Nawiedzenia NMP, ołtarz p.w. św. Józefa, prace konserwatorskie i restauratorskie – etap I”.
• 26 października o godz. 11:40 w kościele p.w. św. Jakuba w Dąbrówce Królewskiej, nazwa zadania: „Remont konserwatorski sklepienia kolebkowego kościoła p.w. św. Jakuba w Dąbrówce Królewskiej”.

Obiekty poddane konserwacji w 2025 roku w ramach projektu „Wsparcie opieki nad zabytkami Województwa Kujawsko-Pomorskiego w 2025 roku” stanowią istotny element krajobrazu kulturowego regionu. Przyciągają turystów podróżujących zarówno regionalnymi, jak i krajowymi oraz międzynarodowymi szlakami turystycznymi. Poza wartością historyczną, pełnią one również funkcje sakralne i kulturalne.

Ze względu na ich funkcjonalność, bezpośrednimi beneficjentami są mieszkańcy województwa, którzy mogą swobodnie korzystać z odnowionych obiektów. W szczególności dotyczy to parafian, dla których zabytki te mają również znaczenie duchowe i społeczne.

 

Kościół p.w. św. Jana Chrzciciela w Janikowie jest jednonawową świątynią, wzniesioną w stylu późnogotyckim. Korpus nawowy pochodzi z ok. poł. XV w. , nadbudowa wieży i zakrystia miała miejsce w 1840r. Kościół jest jednym z nielicznych zabytków architektury gotyckiej ceglanej występujących na terenie Pałuk.

W 2013 r. zakończono kompleksowe prace w obrębie dachu kościoła oraz murów zewnętrznych. Obecnie prowadzone są prace konserwatorsko-restauratorskie w obrębie ścian wewnętrznych kościołach, w ramach których przeprowadzono już kompleksową konserwację i restaurację tynków w prezbiterium i nawie.

 

Ołtarz w kościele p.w. św. Jakuba Apostoła w Wielkich Radowiskach ustawiony przy ścianie północnej prezbiterium kościoła. Datowany na rok 1730. Wykonany w stylu regencyjnym/późnobarokowym. Obiekt jednokondygnacyjny architektoniczny z mensą zabudowaną drewnianym sarkofagowym antepedium. Ściany antepedium zdobione złoconymi i srebrnymi ornamentami roślinnymi. Występują liczne niestabilne ubytki i zniszczenia zarówno samego drewna zaprawy, jak również polichromii oraz warstw pozłotniczych.

 

Organy, w kościele p.w. św. Michała Archanioła w Dąbrówce, pochodzą z 1899 roku. Prospekt jest spójny stylistycznie z neogotyckim wnętrzem kościoła. Instrument został zachowany w swej pierwotnej postaci, nie był zmieniany ani remontowany od 1899 roku. Obecnie jest w złym stanie technicznym, mocno zabrudzony, zniszczony przez owady żerujące w drewnie oraz pleśnie.

 

Ołtarz boczny w kościele p.w. św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Śliwicach pochodzi z drugiej połowy XVIII wieku; w stylu rokoko. Jest to ołtarz architektoniczny trójkondygnacyjny pięcioosiowy z mensą sarkofagową.

 

W ramach zadania realizowanego w kościele p.w. Narodzenia NMP w Czarżu, prace wykonywane są przy ołtarzu bocznym stojącym w lewym narożniku prezbiterium, który  datowany jest na 1700 r. i sprowadzony do kościoła w 1751 r. ze Starogrodu.  Ołtarz architektoniczny o jednokondygnacyjnym retabulum ze zwieńczeniem i uszakami, ozdobiony rzeźbami aniołów, obrazami i płaskorzeźbionymi elementami dekoracyjnymi. Nastawa wsparta jest na mensie, której lico zdobi kurdybanowe antependium- około 1730 r. pokryte dekoracją roślinną.

 

Elewacje kościoła w Czarżu wykonane w większej części z cegły gotyckiej w tzw. wątku polskim zużyciem zendrówek. W górnych partiach noszą ślady późniejszych nadmurowań. W ich wyniku zmianie uległ kształt otworów okiennych w elewacji wschodniej i północnej, pierwotnie zapewne ostrołukowych, obecnie zamkniętych łukami o nieregularnych kształtach. W elewacji południowej otwory okienne ostrołukowe, z uskokowymi ościeżami. Szczyt wschodni XVII-wieczny, trójkątny, ujęty dwiema sterczynkami i zwieńczony sygnaturką, artykułowany sześcioma tynkowanymi niszami prostokątnymi, zamkniętymi łukiem pełnym. Szczyt zachodni XIX – wieczny, schodkowy. W ścianie zachodniej korpusu gotycki portal ostrołukowy, o rozglifionych ościeżach z profilami wałkowymi i wklęsłymi. Analogiczny portal w kruchcie zachowany częściowo, do wysokości podstawy łuku, wyżej nadmurowany współcześnie.

 

Kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki p.w. Matki Bożej Królowej Polski we Włókach zachował czytelny układ przestrzenno-funkcjonalny. Wnętrze nawy otoczone jest emporami, które umożliwiały zwiększenie widoczności i słyszalności, a także pozwalały na pomieszczenie większej ilości osób. Wyposażenie kościołów w empory aż do XX wieku stało się regułą. Oprócz istotnych wartości funkcjonalnych obecność empor w szczególny sposób kształtuje wnętrze świątyni ewangelickiej, nadając mu niepowtarzalny charakter. Dzięki wprowadzeniu empor w świątyni we Włókach uzyskano poziome rozczłonkowanie ścian, a ponadto dodatkową centralizację i koncentrację na osi głównej, ukierunkowując wzrok na ołtarz kazalnicowy w prezbiterium, będący połączoną formą ołtarza i ambony. Ołtarz ten dostępny był schodami w zakrystii, skomunikowanej z prezbiterium przejściem w ścianie wschodniej. Ten oryginalny układ komunikacyjny nadal jest czytelny, mimo iż schody w pomieszczeniu zakrystii się nie zachowały, a co za tym idzie drzwi prowadzące na ambonę ołtarzową utraciły swoją funkcję. Jednakże czytelność i częściowe zachowanie tego układu komunikacyjnego stanowi niewątpliwą wartość historyczną i naukową budowli ze względu na niewielką ilość takich rozwiązań zachowanych w świątyniach poewangelickich na tych terenach.

 

Obecny budynek kościoła p.w. św. Barbary w Starogrodzie pochodzi z 1754 roku, powstał na miejscu poprzedniego, gotyckiego. Późnobarokowy, nieorientowany. Murowany z cegły, otynkowany, na niskim cokole. W kościele przeważa wystrój XVIII-wieczny barokowy, w  środku znajduje się ołtarz główny ze św. Barbarą, aniołem i młodzieńcem oraz cztery pozostałe ołtarze boczne. Na rokokowy wystrój świątyni składa się: ambona, drzwi, portal i polichromowany strop. Polichromia autorstwa Krzysztofa Chamskiego, umieszczona jest na stropie prezbiterium. Elewacje są w wielu miejscach spękane, widoczne są ubytki w licu ceglanym i kamiennym oraz zwietrzenia spoin, powodujące zagrożenie dla bezpieczeństwa osób przebywających w sąsiedztwie świątyni.

 

W klasztorze OO. Karmelitów w Oborach ołtarz p.w. św. Józefa pochodzi z poł. XVIII w. – architektoniczny, jednoosiowy, jednokondygnacyjny ze zwieńczeniem. Zwieńczenie ma kształt trapezoidalny, zamknięte wklęsło wygiętym belkowaniem pośrodku przysłoniętym przez nałożone skłębione srebrne obłoki. W centrum zwieńczenia w profilowanej ramie znajduje się obraz „Koronacja NMP”.

 

Budowę kościoła p.w. św. Jakuba w Dąbrówce Królewskiej rozpoczęto na początku XIV w. Kościół orientowany, na rzucie prostokąta; ściany wykonane są z kamienia polnego i cegły. Wschodnią elewację wieńczy trójkątny szczyt, ponad którym znajduje się sześć sterczyn. Do ściany zachodniej dobudowano wieżę.