Wkrótce odsłonięcie Pomnika Pamięci Ofiar Zbrodni Pomorskiej 1939
6 października w parku przy ul. Uniwersyteckiej w Toruniu zostanie odsłonięty Pomnik Pamięci Ofiar Zbrodni Pomorskiej 1939, który upamiętni tysiące osób cywilnych zamordowanych jesienią 1939 roku przez hitlerowców podczas ludobójczej akcji „odpolszczania” polskich ziem, które przyłączono do III Rzeszy.
– Pomnik przypomni ogrom zbrodni, która została popełniona na terenie dawnego województwa pomorskiego. Liczbę ofiar, zamordowanych przez hitlerowców, wśród których były też kobiety i dzieci, szacuje się na co najmniej 30 tysięcy. Do uczestnictwa w uroczystości zapraszam wszystkich mieszkańców regionu, a w szczególności rodziny osób, mieszkańców Pomorza którzy zostali zamordowani przez hitlerowców w 1939 roku – mówi marszałek Piotr Całbecki.
Zaplanowane jeszcze przed wybuchem wojny masowe rozstrzeliwania ludności cywilnej, przede wszystkim inteligencji oraz osób zaangażowanych w umacnianie polskości, pochłonęły dziesiątki tysięcy istnień. Do największych zbrodni doszło na terenie przedwojennego województwa pomorskiego. Lista miejscowości, miejsc kaźni.
W sąsiedztwie toruńskiego Muzeum Etnograficznego zostanie stworzony park pamięci, którego centralnym elementem będzie „rozstrzelany dom” – bryła z białego kamienia z dużą wyrwą pośrodku, odsłaniającą metalową płytę z wyrytymi nazwami blisko 400 miejscowości, w których Niemcy dokonywali egzekucji. Obok pojawią się nota historyczna i fragment wiersza Zbigniewa Herberta „Pan Cogito o potrzebie ścisłości”. Otoczeniem będzie zieleń, ale sama bryła stać będzie na symbolizującej masowy grób „bliźnie w ziemi”, która w założeniu nigdy nie zarośnie trawą. W sąsiedztwie zaplanowano utworzenie dwudziestu mniejszych kamiennych obiektów, symbolizujących wybrane miejsca kaźni. W jednym z nich kropla po kropli do niewielkiej niecki kapać będzie woda. To symboliczne wskazanie, że choć od tamtej pory minęło wiele czasu zbrodnia pomorska nigdy nie została rozliczona. Autorem koncepcji pomnika jest znany rzeźbiarz Zbigniew Mikielewicz. Jego budowę poparły w przyjętych uchwałach sejmiki województw kujawsko-pomorskiego i pomorskiego oraz Rada Miasta Torunia, ideę wspiera Instytut Pamięci Narodowej.
Także cały skwer przy ulicy Uniwersyteckiej, na którym trwają obecnie prace, zostanie uporządkowany, wypełniony zielenią, znajdą się na nim ławki i inne obiekty małej architektury. Chcemy, aby stał się miejscem spotkań mieszkańców i gości Torunia, w którym będzie można usiąść, porozmawiać, poczytać książkę. Pomogą w tym chociażby utwardzenia pod trawą, dzięki którym będzie można spacerować po całej przestrzeni parku.
Odsłonięcie pomnika
Uroczystość, która odbędzie się w sobotę 6 października będzie miała szczególny charakter. Rozpocznie ją o godzinie 11 wspólne posiedzenie sejmików i zarządów województw kujawsko-pomorskiego i pomorskiego, podczas którego zostanie podpisana deklaracja, składająca hołd osobom zaangażowanym w walce o niepodległość. O godzinie 12 odbędzie się msza św. w katedrze śś. Janów, celebrowana przez biskupów z całej Polski. Następnie zgromadzeni przejdą do parku przy ulicy Uniwersyteckiej. Uroczystość odsłonięcia rozpocznie się o godzinie 14. W jej trakcie zostanie złożona do urny, będącą częścią pomnika, ziemia zebrana z miejsc kaźni i pochówków. W jej zbieraniu pomagali nam harcerze z hufców i drużyn Związku Harcerstwa Polskiego i Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej. Wspólnie z harcerzami zebraliśmy ją między innymi z toruńskiej Barbarki (więcej w materiale: Pamięci ofiar zbrodni na Barbarce) oraz w Klamrach w powiecie chełmińskim (więcej: Pamięci ofiar zbrodni na Klamrach). Ważną częścią uroczystości będzie także zapalenie znicza pokoju przez rodziny osób pomordowanych. Podczas wydarzenia muzycy Filharmonii Pomorskiej wykonają utwór „Lacrimosa nr 2”, który został napisane specjalnie na tą uroczystość przez Krzysztofa Pendereckiego.
Wydarzenie odbędzie się pod Patronatem Narodowym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy.
Zapraszamy wszystkich mieszkańców regionu na uroczystość odsłonięcia Pomnika Pamięci Ofiar Zbrodni Pomorskiej 1939 roku. W szczególności zapraszamy rodziny osób, mieszkańców Pomorza, którzy zostali zamordowani przez hitlerowców w 1939 roku. Podczas uroczystości poprosimy o wpis do księgi upamiętniającej ofiary wraz z wyszczególnieniem miejscowości, z których pochodzili. Prosimy także o przyniesienie zdjęć tych osób.
Beata Krzemińska
rzecznik prasowa Urzędu Marszałkowskiego
21 września 2018 r.
