Pamięci ofiar zbrodni w „Dolinie Śmierci”
Marszałek Piotr Całbecki oraz wicemarszałek Zbigniew Ostrowski wspólnie harcerzami pobrali 25 września symboliczną próbkę ziemi z fordońskiej „Doliny Śmierci”. Ziemia ze wszystkich miejsc masowych rozstrzeliwań i masowych pochówków w naszym regionie oraz województwie pomorskim będzie wmurowana w Pomnik Pamięci Ofiar Zbrodni Pomorskiej 1939, który zostanie odsłonięty 6 października przy ul. Uniwersyteckiej w Toruniu.
Czytaj też: Wkrótce odsłonięcie Pomnika Pamięci Ofiar Zbrodni Pomorskiej 1939
Jesienią 1939, wkrótce po napaści Niemiec na Polskę, okupanci przystąpili do ludobójczej akcji „odpolszczania” tej części polskich ziem, którą przyłączono do III Rzeszy. Zaplanowane jeszcze przed wybuchem wojny i przeprowadzone według przygotowanych zawczasu list proskrypcyjnych masowe rozstrzeliwania ludności cywilnej, przede wszystkim inteligencji oraz osób zaangażowanych w umacnianie polskości, pochłonęły dziesiątki tysięcy istnień. Sprawcami mordów byli miejscowi Niemcy zrzeszeni w organizacji Selbstschutz Westpreussen, nadzorowani przez SS. Większość z nich uniknęła odpowiedzialności.
Najbardziej prawdopodobna liczba ofiar zbrodni w fordońskiej „Dolinie Śmierci” wynosi od 1,2 do 1,4 tysiąca Polaków. Historycy uważają, że w egzekucjach zginęli: co drugi nauczyciel szkół średnich, co trzeci duchowny, około 15 procent nauczycieli szkół powszechnych, lekarzy oraz prawników z Bydgoszczy i okolic. 11 listopada 1939 roku Niemcy rozstrzelali tam również Leona Barciszewskiego, przedwojennego prezydenta Bydgoszczy.
Ceremonia pobrania ziemi w bydgoskiej „Dolinie Śmierci” odbyła się 25 września z udziałem marszałka Piotra Całbeckiego oraz wicemarszałka Zbigniewa Ostrowskiego, harcerzy, naczelnik ZHP Anny Nowosad, władz Komendy Chorągwi Kujawsko-Pomorskiej ZHP oraz goszczącej w regionie młodzieży ze Szkocji.
- Przemówienie marszałka Piotra Całbeckiego (audio)
- Przemówienie naczelnik Związku Harcerstwa Polskiego Anny Nowosad (audio)
Koncepcja budowy Pomnika Pamięci Ofiar Zbrodni Pomorskiej 1939 obejmuje stworzenie w sąsiedztwie toruńskiego Muzeum Etnograficznego parku pamięci, którego centralnym elementem będzie „rozstrzelany dom” – bryła z białego kamienia z dużą wyrwą pośrodku, odsłaniającą metalową płytę z wyrytymi nazwami blisko 400 miejscowości, w których Niemcy dokonywali egzekucji. Obok pojawią się nota historyczna i fragment wiersza Zbigniewa Herberta „Pan Cogito o potrzebie ścisłości”. Otoczeniem będzie zieleń, ale sama bryła stać będzie na symbolizującej masowy grób „bliźnie w ziemi”, która w założeniu nigdy nie zarośnie trawą. W sąsiedztwie zaplanowano mniejsze kamienne obiekty. W jednym z nich kropla po kropli do niewielkiej niecki kapać będzie woda. To symboliczne wskazanie, że choć od tamtej pory minęło wiele czasu zbrodnia pomorska nigdy nie została rozliczona. Autorem koncepcji pomnika jest znany rzeźbiarz Zbigniew Mikielewicz.
W publicznej zbiórce środków na budowę monumentu oraz zbieraniu ziemi z miejsc kaźni i pochówków pomagają nam harcerze z hufców i drużyn Związku Harcerstwa Polskiego i Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej. Woreczki, do których druhny i druhowie zbierają ziemię marszałek Piotr Całbecki przekazał harcerzom podczas Jubileuszowego Złazu Harcerstwa Kujaw i Pomorza w kwietniu tego roku. Więcej
Wkrótce odsłonięcie Pomnika Pamięci Ofiar Zbrodni Pomorskiej 1939
Beata Krzemińska
rzecznik prasowa Urzędu Marszałkowskiego
25 września 2018 r.
ostatnia aktualizacja: 26 września 2018 r.
