PORTAL INFORMACYJNY URZĘDU MARSZAŁKOWSKIEGO WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO W TORUNIU

W ramach Projektu „Wsparcie opieki nad zabytkami Województwa Kujawsko-Pomorskiego  w 2025 roku” w miesiącu październiku 2025 roku prelekcje odbędą się:

• 5 października o godz. 11:45 w kościele p.w. św. Jana Chrzciciela w Janikowie, nazwa zadania: „Prace konserwatorsko – restauratorskie na ścianach wewnętrznych kościoła p.w. św. Jana Chrzciciela w Janikowie (d. Ostrowie) X etap”.
• 17 października o godz. 18:00 w kościele p.w. Narodzenia NMP w Czarżu, nazwa zadania: „Prace konserwatorskie ołtarza bocznego północnego z kościoła p.w. Narodzenia NMP w Czarżu” oraz „Prace konserwatorskie ściany północnej wewnętrznej budynku kościoła p.w. Narodzenia NMP w Czarżu”.
• 19 października o godz. 13:00 w kościele p.w. Matki Bożej Królowej Polski we Włókach, nazwa zadania: „Prace konserwatorskie i restauratorskie we wnętrzu kościoła we Włókach – III etap”.

Obiekty poddane konserwacji w 2025 roku w ramach projektu „Wsparcie opieki nad zabytkami Województwa Kujawsko-Pomorskiego w 2025 roku” stanowią istotny element krajobrazu kulturowego regionu. Przyciągają turystów podróżujących zarówno regionalnymi, jak i krajowymi oraz międzynarodowymi szlakami turystycznymi. Poza wartością historyczną, pełnią one również funkcje sakralne i kulturalne.

Ze względu na ich funkcjonalność, bezpośrednimi beneficjentami są mieszkańcy województwa, którzy mogą swobodnie korzystać z odnowionych obiektów. W szczególności dotyczy to parafian, dla których zabytki te mają również znaczenie duchowe i społeczne.

Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Janikowie jest jednonawową świątynią, wzniesioną w stylu późnogotyckim. Korpus nawowy pochodzi z ok. poł. XV w. , nadbudowa wieży i zakrystia miała miejsce w 1840r. Kościół jest jednym z nielicznych zabytków architektury gotyckiej ceglanej występujących na terenie Pałuk.

W 2013 r. zakończono kompleksowe prace w obrębie dachu kościoła oraz murów zewnętrznych. Obecnie prowadzone są prace konserwatorsko-restauratorskie w obrębie ścian wewnętrznych kościołach, w ramach których przeprowadzono już kompleksową konserwację i restaurację tynków w prezbiterium i nawie.

W ramach zadania realizowanego w kościele p.w. Narodzenia NMP w Czarżu, prace wykonywane są przy ołtarzu bocznym stojącym w lewym narożniku prezbiterium, który  datowany jest na 1700 r. i sprowadzony do kościoła w 1751 r. ze Starogrodu.  Ołtarz architektoniczny o jednokondygnacyjnym retabulum ze zwieńczeniem i uszakami, ozdobiony rzeźbami aniołów, obrazami i płaskorzeźbionymi elementami dekoracyjnymi. Nastawa wsparta jest na mensie, której lico zdobi kurdybanowe antependium- około 1730 r. pokryte dekoracją roślinną.

Elewacje kościoła w Czarżu wykonane w większej części z cegły gotyckiej w tzw. wątku polskim zużyciem zendrówek. W górnych partiach noszą ślady późniejszych nadmurowań. W ich wyniku zmianie uległ kształt otworów okiennych w elewacji wschodniej i północnej, pierwotnie zapewne ostrołukowych, obecnie zamkniętych łukami o nieregularnych kształtach. W elewacji południowej otwory okienne ostrołukowe, z uskokowymi ościeżami. Szczyt wschodni XVII-wieczny, trójkątny, ujęty dwiema sterczynkami i zwieńczony sygnaturką, artykułowany sześcioma tynkowanymi niszami prostokątnymi, zamkniętymi łukiem pełnym. Szczyt zachodni XIX – wieczny, schodkowy. W ścianie zachodniej korpusu gotycki portal ostrołukowy, o rozglifionych ościeżach z profilami wałkowymi i wklęsłymi. Analogiczny portal w kruchcie zachowany częściowo, do wysokości podstawy łuku, wyżej nadmurowany współcześnie.

Kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki p.w. Matki Bożej Królowej Polski we Włókach zachował czytelny układ przestrzenno-funkcjonalny. Wnętrze nawy otoczone jest emporami, które umożliwiały zwiększenie widoczności i słyszalności, a także pozwalały na pomieszczenie większej ilości osób. Wyposażenie kościołów w empory aż do XX wieku stało się regułą. Oprócz istotnych wartości funkcjonalnych obecność empor w szczególny sposób kształtuje wnętrze świątyni ewangelickiej, nadając mu niepowtarzalny charakter. Dzięki wprowadzeniu empor w świątyni we Włókach uzyskano poziome rozczłonkowanie ścian, a ponadto dodatkową centralizację i koncentrację na osi głównej, ukierunkowując wzrok na ołtarz kazalnicowy w prezbiterium, będący połączoną formą ołtarza i ambony. Ołtarz ten dostępny był schodami w zakrystii, skomunikowanej z prezbiterium przejściem w ścianie wschodniej. Ten oryginalny układ komunikacyjny nadal jest czytelny, mimo iż schody w pomieszczeniu zakrystii się nie zachowały, a co za tym idzie drzwi prowadzące na ambonę ołtarzową utraciły swoją funkcję. Jednakże czytelność i częściowe zachowanie tego układu komunikacyjnego stanowi niewątpliwą wartość historyczną i naukową budowli ze względu na niewielką ilość takich rozwiązań zachowanych w świątyniach poewangelickich na tych terenach.