Pamięci ofiar zbrodni na Barbarce
Marszałek Piotr Całbecki wspólnie z harcerzami pobrał 14 września symboliczną próbkę ziemi z miejsca kaźni Polaków na toruńskiej Barbarce. Ziemia ze wszystkich miejsc masowych rozstrzeliwań i masowych pochówków w naszym regionie oraz województwie pomorskim będzie wmurowana w Pomnik Pamięci Ofiar Zbrodni Pomorskiej 1939, który zostanie odsłonięty 6 października przy ul. Uniwersyteckiej w Toruniu.
Jesienią 1939, wkrótce po napaści Niemiec na Polskę, okupanci przystąpili do ludobójczej akcji „odpolszczania” tej części polskich ziem, którą przyłączono do III Rzeszy. Zaplanowane jeszcze przed wybuchem wojny i przeprowadzone według przygotowanych zawczasu list proskrypcyjnych masowe rozstrzeliwania ludności cywilnej, przede wszystkim inteligencji oraz osób zaangażowanych w umacnianie polskości, pochłonęły dziesiątki tysięcy istnień. Do największych zbrodni doszło na terenie przedwojennego województwa pomorskiego – liczbę ofiar, wśród których były też kobiety i dzieci, szacuje się na co najmniej 30 tysięcy. Sprawcami mordów byli miejscowi Niemcy zrzeszeni w organizacji Selbstschutz Westpreussen, nadzorowani przez SS. Większość z nich uniknęła odpowiedzialności.
Między 17 a 19 października 1939 roku w Toruniu oraz okolicznych miejscowościach (łącznie z Chełmżą) hitlerowcy aresztowali około trzech tysięcy Polaków. Masowe rozstrzeliwania w lesie na Barbarce rozpoczęły się 28 października 1939 r. W 1944 r., na kilka miesięcy przed wkroczeniem Armii Czerwonej, większość zwłok została wydobyta ze zbiorowych grobów i spalona. Hitlerowcy zacierali ślady zbrodni. Dlatego trudno ustalić dokładną liczbę pomordowanych na Barbarce. Dziś w miejscu kaźni znajduje się cmentarz-pomnik. Więcej.
Pomnik Pamięci Ofiar Zbrodni Pomorskiej 1939 stanie w Toruniu na skwerze przy ul. Uniwersyteckiej. Budowę obelisku poparły w przyjętych uchwałach sejmiki województw kujawsko-pomorskiego i pomorskiego oraz Rada Miasta Torunia, ideę wspiera Instytut Pamięci Narodowej.
Koncepcja obejmuje stworzenie w sąsiedztwie toruńskiego Muzeum Etnograficznego parku pamięci, którego centralnym elementem będzie „rozstrzelany dom” – bryła z białego kamienia z dużą wyrwą pośrodku, odsłaniającą metalową płytę z wyrytymi nazwami blisko 400 miejscowości, w których Niemcy dokonywali egzekucji. Obok pojawią się nota historyczna i fragment wiersza Zbigniewa Herberta „Pan Cogito o potrzebie ścisłości”. Otoczeniem będzie zieleń, ale sama bryła stać będzie na symbolizującej masowy grób „bliźnie w ziemi”, która w założeniu nigdy nie zarośnie trawą. W sąsiedztwie zaplanowano mniejsze kamienne obiekty. W jednym z nich kropla po kropli do niewielkiej niecki kapać będzie woda. To symboliczne wskazanie, że choć od tamtej pory minęło wiele czasu zbrodnia pomorska nigdy nie została rozliczona. Autorem koncepcji pomnika jest znany rzeźbiarz Zbigniew Mikielewicz.
W publicznej zbiórce środków na budowę monumentu oraz zbieraniu ziemi z miejsc kaźni i pochówków pomagają nam harcerze z hufców i drużyn Związku Harcerstwa Polskiego i Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej. Woreczki, do których druhny i druhowie zbierają ziemię marszałek Piotr Całbecki przekazał harcerzom podczas Jubileuszowego Złazu Harcerstwa Kujaw i Pomorza w kwietniu tego roku. Więcej
Podczas piątkowego wydarzenia na toruńskiej Barbarce marszałek Piotr Całbecki wręczył także nagrody uczestnikom „Biegu Zesłańca”, połączonego z obchodami Dnia Sybiraka. Imprezę organizują Stowarzyszenie Polskich Artylerzystów, Urząd Marszałkowski oraz Zarząd Główny i Okręgowy Związku Sybiraków.
Więcej informacji w zakładce poświęconej budowie Pomnika Pamięci Ofiar Zbrodni Pomorskiej 1939
Beata Krzemińska
rzecznik prasowa Urzędu Marszałkowskiego
14 września 2018 r.
ostatnia aktualizacja: 17 września 2018 r.
