Idea budowy pomnika
Pomnik Pamięci Ofiar Zbrodni Pomorskiej 1939
Pomnik ofiar antypolskiej akcji eksterminacyjnej, przeprowadzonej przez Niemców na Pomorzu w 1939 roku, stanie w Toruniu, stolicy przedwojennego województwa pomorskiego. W komitecie budowy zasiadają samorządowcy, działacze społeczni, przedstawiciele kościołów i organizacji religijnych, przedstawiciele administracji rządowej oraz reprezentanci organizacji harcerskich województw kujawsko-pomorskiego i pomorskiego.
Budowę obelisku Pamięci Ofiar Zbrodni Pomorskiej 1939 poparły w przyjętych uchwałach sejmiki województw kujawsko-pomorskiego i pomorskiego oraz Rada Miasta Torunia, ideę wspiera Instytut Pamięci Narodowej.
Koncepcja obejmuje stworzenie w sąsiedztwie toruńskiego Muzeum Etnograficznego, pomiędzy ulicami: Uniwersytecką i Jana Henryka Dąbrowskiego, parku pamięci, którego centralnym elementem będzie „rozstrzelany dom” – bryła z białego kamienia z dużą wyrwą pośrodku, odsłaniającą metalową płytę z wyrytymi nazwami blisko 400 miejscowości, w których Niemcy dokonywali egzekucji. Obok pojawią się nota historyczna i fragment wiersza Zbigniewa Herberta „Pan Cogito o potrzebie ścisłości”. Otoczeniem będzie zieleń, ale sama bryła stać będzie na symbolizującej masowy grób „bliźnie w ziemi”, która w założeniu nigdy nie zarośnie trawą.
W sąsiedztwie zaplanowano mniejsze kamienne obiekty. W jednym z nich kropla po kropli do niewielkiej niecki kapać będzie woda. To symboliczne wskazanie, że choć od tamtej pory minęło wiele czasu zbrodnia pomorska nigdy nie została rozliczona.
Autorem pomnika jest znany rzeźbiarz Zbigniew Mikielewicz, który stworzył m.in. też poświęconą dowódcom marynarki wojennej RP Kwaterę Pamięci na gdyńskim Oksywiu oraz pomniki dowódcy AK Stefana Grota Roweckiego w Warszawie i ostatniego przedwojennego wojewody pomorskiego oraz pierwszego Prezydenta RP na uchodźstwie Władysława Raczkiewicza. Ten ostatni stoi przed gmachem Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu.