Współczesna medycyna to praca zespołowa
Rozmowa z prof. dr. hab. Andrzejem Kurylakiem, ordynatorem Oddziału Pediatrii, Hematologii, Onkologii i Reumatologii w Wojewódzkim Szpitalu Dziecięcym w Bydgoszczy, specjalistą pediatrą i onkohematologiem dziecięcym, laureatem tegorocznej Nagrody Marszałka w kategorii ochrona zdrowia.
Dzięki Pana zaangażowaniu i działaniom doszło do utworzenia oddziału prowadzącego wielospecjalistyczne, kompleksowe świadczenia medyczne w zakresie chorób onkologicznych u dzieci i młodzieży. Czy takiej jednostki brakowało w Kujawsko-Pomorskiem?
W przeszłości onkologia dziecięca była obecna w Wojewódzkim Szpitalu Dziecięcym przez wiele lat. Budowa nowego szpitala i stworzenie struktury organizacyjnej związanej z uruchomieniem nowych zakresów medycznych, głównie zabiegowych: chirurgii dziecięcej i neurochirurgii w naturalny sposób uzmysłowiły potrzebę uzupełnienia ich działalności o leczenie kompleksowe z zastosowaniem chemioterapii i radioterapii. Oczekiwali tego także pacjenci szpitala, chcący zrealizować w tej placówce kompleksowe leczenie swoich dzieci. Proces tworzenia oddziału nie był łatwy i trwał kilka lat. Dzięki życzliwości władz województwa uzyskaliśmy potrzebne wyposażenie, co umożliwiło zarejestrowanie najpierw Poradni Onkologii i Hematologii Dziecięcej, a następnie oddziału. Zatrudniono personel lekarski i pielęgniarski posiadający wykształcenie i doświadczenie w tym zakresie. Liczba pacjentów, u których diagnozowaliśmy choroby nowotworowe, ale i nienowotworowe choroby krwi, zwiększała się każdego roku. Konieczne stało się zapewnienie źródła finansowania leczenia onkologicznego. Początkowo uzyskaliśmy w Narodowym Funduszu Zdrowia kontrakt na chemioterapię, a w kolejnym roku na cały zakres onkologii i hematologii dziecięcej. To umożliwia prowadzenie leczenia dzieci zgodnie z obowiązującymi standardami. Ponadto otrzymaliśmy akredytację na szkolenia lekarzy w zakresie onkologii i hematologii dziecięcej. Dzięki temu możemy kształcić własną kadrę młodych medyków, którzy zapewnią ciągłość funkcjonowania. Umiejscowienie oddziału w strukturze szpitala zapewnia interdyscyplinarną i kompleksową diagnostykę i leczenie, z uwzględnieniem chirurgii ogólnej, laryngologicznej i neurochirurgii. Daje możliwość monitorowania i leczenia w zakresie ostrych i odległych następstw w zakresie kardiologii, endokrynologii, neurologii, chorób płuc czy intensywnej terapii. Prowadzona jest pełnoprofilowa rehabilitacja medyczna. Pacjenci w trakcie i po zakończeniu leczenia mają możliwość monitorowania stanu zdrowia w poradniach specjalistycznych. Jesteśmy jedyną placówką w województwie o tak kompleksowym profilu. Wyrazem potrzeby działania oddziału i uznaniem dla jakości jest liczba leczonych pacjentów, która zwiększa się każdego roku. Do naszego szpitala przyjeżdżają także chorzy z innych województw. Czy utworzenie oddziału było wyzwaniem ? Na pewno tak, ale dzięki profesjonalizmowi, zaangażowaniu, ambicji i życzliwości wielu osób w szpitalu i jego otoczeniu zostały pokonane wszystkie przeszkody, a zamierzony cel został osiągnięty.
Mówi się, że nie ma zamkniętych projektów w medycynie, że placówki medyczne muszą się cały czas modernizować i rozwijać, korzystając z najnowszych odkryć medycyny. Jakie są najbliższe plany na rozwój zarówno Wojewódzkiego Szpitala Dziecięcego, jak i Oddziału Pediatrii, Hematologii, Onkologii i Reumatologii?
Oczywiście zarówno szpital jak i oddział nieustanie się rozwijają. W zakresie procedur operacyjnych wykonywane są między innymi zabiegi neurochirurgii czynnościowej z wykorzystaniem stereotaksji i neuronawigacji u chorych na padaczkę lekooporną, dystonię i zespół Tourette’a, czy stymulacji nerwu błędnego. W Oddziale Laryngologii od lat realizowany jest program implantów ślimakowych, wykonano pierwszy w Europie Środkowo-Wschodniej zabieg wszczepienia implantu pniowego. W zakresie leczenia onkologicznego poszerzamy zakres działania o kolejne jednostki chorobowe, umożliwi to nowa inwestycja w postaci kompleksu diagnostycznego, która uzupełni, poszerzy i unowocześni obecny stan posiadania. Jestem przekonany, że rozwój oddziału będzie się nadal dokonywał.
Co, poza profesjonalizmem, jest najważniejszą, Pana zdaniem, cechą dobrego lekarza? Czy istnieją cechy szczególne, które są istotne dla pracy z najmłodszymi pacjentami?
Profesjonalizm to pojęcie bardzo szerokie. Każdy lekarz powinien rozumieć i stosować w codziennej pracy wszystkie elementy profesjonalizmu, takie jak ciągłe aktualizowanie wiedzy w swojej dziedzinie, poczucie odpowiedzialności za wysoką jakość swojej pracy, identyfikację z zespołem i poczucie przynależności do grupy profesjonalistów, przekonanie o znaczeniu swojej pracy. W przypadku pracy z dziećmi szczególnym wyróżnikiem jest świadomość, że choroba dziecka, zwłaszcza przewlekła, a niekiedy nieuleczalna, zmienia dotychczasowy sposób funkcjonowania całej rodziny. Każdy pediatra ma tego świadomość i powinien uwzględniać w swoim postępowaniu i planowaniu również ten aspekt.
Co podpowiedziałby Pan osobom, które zapadają na choroby nowotworowe – dzieciom i ich rodzicom/opiekunom, którzy nie bardzo wiedzą co zrobić, jak sobie radzić?
Przede wszystkim rodzice powinni mieć świadomość, że choroba nowotworowa dotyka dzieci wielokrotnie rzadziej niż dorosłych. Jednakże jej dynamika jest duża, stąd ważna szybka reakcja na nietypowe czy niepokojące objawy. Nie należy odwlekać decyzji o wizycie u lekarza pierwszego kontaktu czy w poradni specjalistycznej, w tym poradni onkologii i hematologii dla dzieci. I jeszcze jeden aspekt: nie należy reagować lękiem bądź wypieraniem, od wielu lat nowotwory u dzieci nie są chorobami śmiertelnymi a zagrażającymi życiu, ogólna wyleczalność przekracza 80%. Wyniki leczenia są tym lepsze, im wcześniej – w niższym stadium zaawansowania, choroba zostanie zdiagnozowana i podjęte zostanie właściwe leczenie.
Rocznie w oddziale hospitalizowanych jest około dwóch tysięcy pacjentów, w Poradni Hematologii i Onkologii udziela się około dwóch tysięcy, a w Poradni Reumatologicznej około trzech tysięcy porad. Co jest najtrudniejsze w kierowaniu takim oddziałem?
Nie używałbym słowa „najtrudniejsze”, ale „najważniejsze”. Po pierwsze określenie celu, jaki chce się osiągnąć. Po drugie opracowanie planu działania. Najistotniejsze jest dobranie profesjonalnego zespołu ludzi, którzy mają podobne cele i ambicje. Stworzenie jednolitych, dobrze zdefiniowanych procedur postępowania, zasad organizacyjnych funkcjonowania oddziału i poradni, daje poczucie bezpieczeństwa zarówno pacjentom, jak i personelowi. Minimalizuje potencjalną możliwość zdarzeń niepożądanych różnego rodzaju. Oczywiście żaden oddział ani poradnia nie działają w izolacji, więc potrzebna jest bardzo dobra organizacja współpracy z lekarzami innych specjalizacji, pionem diagnostycznym, apteką, administracją… Ale przecież Wojewódzki Szpital Dziecięcy w Bydgoszczy nie bez przyczyny już dwukrotnie uzyskał tytuł najlepszego szpitala pediatrycznego w Polsce, więc te mechanizmy działają bardzo dobrze. W takich warunkach kierowanie oddziałem nie jest trudnością, a przyjemnością.
Ma Pan wieloletnie doświadczenie. Czy ma Pan jakieś rady dla młodzieży aspirującej, bądź już studiującej medycynę, a także młodych lekarzy będących dopiero na początku swojej ścieżki zawodowej?
Przede wszystkim każdy powinien zdefiniować swój cel zawodowy, dokonać wyboru przyszłej specjalizacji analizując własne predyspozycje, możliwości oraz warunki, jakie są wymagane do jej wykonywania. Powinien mieć świadomość, że współczesna medycyna to praca zespołowa, współdziałanie wielu osób o różnych specjalnościach. Dotyczy zarówno pracy w szpitalu, ale i w poradni. Mówiłem wcześniej o ambicjach popartych umiejętnością pracy w zespole i profesjonalizmie. Moje doświadczenia zawodowe pokazują, że jest to właściwa droga do sukcesu i satysfakcji.
Sierpień 2022 r.