Uzdolnieni, pracowici – wybitni
Rozmowa z Anetą Dubai, nauczycielką biologii w IV LO w Toruniu, której pięcioro uczniów otrzymuje stypendia w marszałkowskim programie stypendialnym „Zdolni na start”
Jaką rolę w motywowaniu młodych ludzi spełniają programy takie jak nasz?
Celem programu „Zdolni na start” jest ułatwienie i przyspieszenie rozwoju edukacyjnego wybitnie uzdolnionej młodzieży, zwłaszcza w zakresie nauk matematyczno-przyrodniczych i technicznych. Otrzymane w ramach projektu środki finansowe uczniowie mogą wykorzystać między innymi na rozwój naukowych zainteresowań, dzięki czemu mogą kontynuować swoje sukcesy naukowe.
Wsparcie stypendialne stwarza możliwości zdobywania przez nich wiedzy (zakup dodatkowej literatury, udział w konkursach i olimpiadach), uczestnictwa w dodatkowych zajęciach, kursach specjalistycznych i obozach naukowych. Warunkiem uzyskania stypendium jest osiągnięcie przynajmniej trzech rezultatów, jakie uczeń zamierzał uzyskać realizując cele zawarte w indywidualnym planie rozwoju edukacyjnego, szczegółowo odnoszącego się do profilu ucznia, jego predyspozycji oraz indywidualnych upodobań. Celem rozwoju edukacyjnego, zgodne z wybranym kierunkiem planowanego rozwoju edukacyjnego ucznia, może być między innymi uzyskanie tytułu laureata olimpiady lub konkursu, uzyskanie certyfikatu, podniesienie oceny z przedmiotu nauczania, utrzymanie oceny na wysokim poziomie czy też stworzenie programu komputerowego. Dzięki określonym w regulaminie projektu zasadom wypłacania stypendium uczniowie są motywowani do konsekwentnego dążenia do realizacji założonych przez siebie celów.
Wartością dodaną projektu jest motywujące oddziaływanie na rówieśników stypendystów – osiągną lepsze ogólne wyniki w nauce, co będzie spowodowane m.in. chęcią uzyskania stypendium w następnej kolejności. Projekt z pewnością wspiera młodych ludzi w rozwoju ich aktywności naukowej, pobudza innowacyjność i kreatywność.
Jak może pani scharakteryzować piątkę „swoich” stypendystów? Co ich wyróżnia?
Wszyscy są uczniami klas autorskich o profilu medycznym, z rozszerzoną biologią i chemią. To młodzi ludzie o szerokich zainteresowaniach, związanych przede wszystkim z naukami przyrodniczymi oraz medycyną. Wyróżniają się nieprzeciętną obowiązkowością. Osiągają bardzo dobre wyniki w nauce. Swoje zdolności i talenty popierają systematyczną pracą. Rozwijają swoje pasje i zainteresowania, doskonalą znajomość języków obcych. Biorą udział w licznych olimpiadach i konkursach: Olimpiadzie Biologicznej, Olimpiadzie Wiedzy Ekologicznej, Olimpiadzie Wiedzy o Żywieniu i Żywności, Wojewódzkim Konkursie LabTest, Konkursie Wiedzy Neurobiologicznej i wielu innych.
Martyna jest laureatką Wojewódzkiego Konkursu Przedmiotowego z chemii i matematyki. Oliwia jest laureatką Wojewódzkiego Konkursu Przedmiotowego z biologii i finalistką z fizyki. (…) [Obie] zostały zakwalifikowane do udziału w programie „Uniwersytet Młodych Wynalazców”. W ramach programu uczennice będą mogły m.in. korzystać z bibliotek uniwersyteckich oraz laboratoriów, a co najważniejsze uczestniczyć wspólnie z kadrą akademicką w projekcie naukowym badającym wpływ pola elektromagnetycznego na reakcje stresowe u szczurów. Pod okiem profesorów stypendystki wykonają doświadczenia i przygotują publikację naukową.
Wiktoria jest laureatką Wojewódzkiego Konkursu Przedmiotowego z chemii i dodatkowo laureatką III miejsca ogólnopolskiego konkursu „Bliżej ekologii”. Uczestniczyła w październiku w warsztatach naukowych w Laboratorium Eksperymentalnym X-LAB w Getyndze, podczas których zajęcia z biologii, chemii i fizyki prowadzone były, w oparciu o najnowocześniejszą bazę dydaktyczną, przez naukowców Uniwersytetu w Getyndze. Daria jest laureatką Wojewódzkiego Konkursu Przedmiotowego z biologii oraz finalistką ogólnopolskiej Olimpiady Promocji Zdrowego Stylu Życia PCK. Artur jest laureatem Wojewódzkiego Konkursu Przedmiotowego z biologii i geografii oraz finalistą z chemii.
[Wszyscy] (…) mogą pochwalić się wieloma dotychczasowymi osiągnięciami w dziedzinie nauk przyrodniczych, które będą, dzięki wsparciu materialnemu oraz pomocy nauczycieli, kontynuować.
Pani przedmiot należy do trudnych dziedzin nauk ścisłych. Czy ma pani jakiś własny klucz dzięki któremu może zainteresować młodych ludzi?
Myślę, że zajęcia warsztatowe są bardzo dobrą formą zajęć lekcyjnych, które wzbudzają ciekawość i zainteresowanie biologią. Taki sposób nauczania jest dużo bardziej efektywny i mniej monotonny niż suche operowanie wiedzą książkową. Podczas zajęć laboratoryjnych prowadzimy obserwacje mikroskopowe i makroskopowe obiektów biologicznych. Podczas lekcji z zoologii wykonujemy między innymi analizę ichtiologiczną oraz ornitologiczną przy użyciu narzędzi preparacyjnych, ze zwróceniem szczególnej uwagi na przystosowania budowy morfologicznej i anatomicznej omawianej grupy zwierząt do życia w określonym środowisku. Na takich lekcjach młodzież pracuje w dwu-czteroosobowych zespołach. Wiosną wychodzimy na zajęcia terenowe z botaniki systematycznej, podczas których uczniowie rozwijają umiejętność rozpoznawania rodzimych gatunków flory. Po zajęciach młodzież wykonuje zielnik składający się z kilkudziesięciu gatunków roślin. Zajęcia w terenie umożliwiają nam bezpośredni kontakt z przyrodą, zajęcia warsztatowe kształtują umiejętność stawiania hipotez i problemów badawczych.
Uczestniczymy ponadto w zajęciach organizowanych przez Wydział Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, takich jak Noc Biologów, czy wykładach popularnonaukowych organizowanych w ramach „Medycznej środy” przez Collegium Medicum UMK w Bydgoszczy. Warto także wspomnieć, że wszystkie klasy IV Liceum Ogólnokształcącego zostały objęte patronatem wydziałów Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. We współpracę włączyło się również [bydgoskie] Collegium Medicum (…), którego dziekani patronują klasom o profilu medycznym. Uczniowie biorą udział w ciekawych zajęciach warsztatowych oraz spotkaniach z uniwersyteckimi profesorami, co umożliwia rozwijanie ich potencjału edukacyjnego.
Myślę, że uzdolniona młodzież oczekuje od nauczyciela przede wszystkim fachowej wiedzy przekazywanej w taki sposób, aby zaciekawiła i pobudziła do twórczych poszukiwań, a także rozwijała aktywność poznawczą. Uczniowie o rozwiniętych potrzebach poznawczych są ciekawi informacji na różne tematy, (…) lubią analizować złożoność zjawisk oraz eksperymentować i rozwiązywać skomplikowane problemy. Praca nauczyciela z uczniem zdolnym jest realizowana głównie na lekcjach, (…) zwykle poprzez krótkie, kilkuminutowe rozmowy (…) komentujące w sposób rozszerzający bieżący materiał. Ponadto młodzież zachęcana jest do czytania fachowej literatury i czasopism, udziału w konkursach i olimpiadach, uczestniczenia w wydarzeniach pozalekcyjnych i pozaszkolnych: kółkach zainteresowań, wykładach popularnonaukowych, warsztatach, obozach naukowych.
Duża część działań dydaktycznych poszerzających wiedzę uczniów odbywa się poza czasem przewidzianym w planach nauczania. Są to dodatkowe zajęcia w szkołach, prowadzone głównie w godzinach popołudniowych. Czynne uczestnictwo w zajęciach pozalekcyjnych sprzyja rozwijaniu zdolności i zainteresowań młodych ludzi.
20 marca 2015 r.