Wojewódzkie obchody 80. rocznicy wybuchu II wojny światowej (zdjęcia)
Wczoraj (1 września) pod pomnikiem Pamięci Ofiar Zbrodni Pomorskiej 1939 na skwerze przy ul. Uniwersyteckiej w Toruniu odbyły się wojewódzkie uroczystości 80. rocznicy wybuchu II wojny światowej.
Obchody rozpoczęły się o godzinie 4.45, kiedy to pod pomnikiem harcerze z regionu zapalili watrę, złożyli apel oraz przedstawili inscenizację historyczną, dotyczącą rozpoczęcia II wojny światowej. Główne uroczystości o godzinie 9 zainaugurowała msza polowa w intencji ofiar II wojny światowej pod przewodnictwem biskupa Wiesława Śmigla, ordynariusza diecezji toruńskiej. Homilii biskupa Śmigla można wysłuchać tutaj. Po mszy odbyła się modlitwa ekumeniczna z udziałem duchownych kościoła prawosławnego ks. Mikołaja Hajduczeni i protestanckiego ks. Michała Walukiewicza oraz ceremonia wojskowa, która rozpoczęła się od podniesienia flagi i odegrania hymnu państwowego. Następnie wiceprezydent Torunia Zbigniew Rasielewski odczytał list premiera Mateusza Morawieckiego do uczestników wojewódzkich uroczystości (audio). Potem wysłuchaliśmy przemówień. Jako pierwszy swoje słowa do zgromadzonych przedstawił marszałek Piotr Całbecki. Mówił o okolicznościach wybuchu wojny i zbrodni pomorskiej, przytoczył także fragment listu Reinera Haseloffa, premiera zaprzyjaźnionego z naszym regionie niemieckiego landu Saksonia-Anhalt. Całość wystąpienia marszałka Całbeckiego można wysłuchać tutaj. Następnie przemawiali prezydent Torunia Michał Zaleski (audio), wicewojewoda kujawsko-pomorski Józef Ramlau (audio), provost szkockiego regionu Fife Jim Leishman (audio) i ksiądz kanonik Adam Ceynowa, który wspominał o członkach swojej rodziny, zabitych przez Niemców podczas pierwszych miesięcy wojny (audio). Uroczystość zakończyły apel pamięci, salwa honorowa, pieśń reprezentacyjna Wojska Polskiego oraz złożenie kwiatów przed pomnikiem. W imieniu samorządu województwa kuajwsko-pomorskiego wieniec złożył także przewodniczący sejmiku Ryszard Bober.
W głównej części obchodów wzięło udział 700 harcerzy, 100 żołnierzy Wojskowej Obrony Terytorialnej, ok. 30 przedstawicieli wojsk amerykańskich. Całość odbyła się przy udziale wojskowej asysty honorowej wystawionej przez Garnizon Toruń. Wśród zaproszonych gości był Jim Leishman – provost szkockiego hrabstwa Fife, w którym to w czasie II wojny światowej szkolili się Cichociemni. Delegacja z Szkocji złożyła także kwiaty pod obeliskiem upamiętniającym ofiary obozów jenieckich na toruńskich Glinkach. Całości uroczystości towarzyszyła muzyka przygotowana przez artystów z Torunia i Bydgoszczy.
– Dzisiaj na nas wszystkich leży obowiązek troski o pokój, który musi wpierw wypełnić nasze serca, a potem relacje między ludźmi. Również te, które nazywamy społecznymi, politycznymi w wymiarze naszej ojczyzny, jak i międzynarodowym. Od 30 lat możemy się cieszyć wolnością i nie wolno nam tego daru zmarnować. Właśnie przez wzgląd na tych, którzy za tę wolność zapłacili najwyższą cenę. Czy można zło zastąpić dobrem? Nienawiść przyjaźnią? Proszę pozwolić mi przytoczyć fragment listu, który skierował do nas w związku z dzisiejszymi obchodami, premier zaprzyjaźnionej z naszym województwem Saksonii-Anhalt Reiner Haseloff: „Nasza współpraca, wspólna obecność w Unii Europejskiej, pokojowe stosunki i więzi przyjaźni między Polską i Niemcami są wobec niewypowiedzianych okrucieństw niemieckiego reżimu narodowo-socjalistycznego prawdziwym cudem, który powstał z niczego. Wiele osób i instytucji przyczyniło się zbliżenia Polski i Niemiec po II wojnie światowej, poczynając od Konferencji Episkopatów Polski i Niemiec 1965 roku, partnerstw miast i regionów, kończąc na zwykłych ludziach”. Ten cud, o którym pisze premier bierze początek w przebaczeniu – mówił podczas uroczystości marszałek Piotr Całbecki. Całe wystąpienie marszałka.
Obchodom towarzyszyła wystawa „Okupacja i zbrodnie niemieckie na Kujawach i Pomorzu południowym”, przygotowana przez bydgoską delegaturę Instytutu Pamięci Narodowej – Delegaturę w Bydgoszczy, Archiwum Państwowe w Bydgoszczy przy współpracy z Urzędem Marszałkowskim.
Obchody 80. rocznicy II wojny światowej odbyły się także w Bydgoszczy. Uczestniczył w nich wicemarszałek Zbigniew Ostrowski. – Wielce szanowni mieszkańcy Bydgoszczy, drodzy Rodacy! 80 lat temu, mimo bohaterstwa polskiego żołnierza, osamotniona Polska, której sojusznicy nie pospieszyli z pomocą, musiała ponieść klęskę. Wojna zabrała życie blisko 6 mln Polaków. Doszło do zbrodni holocaustu. Na całym świecie życie straciło ponad 50 mln ludzi. I gdy w końcu nazistowski reżim został pokonany, Polska nie odzyskała pełnej suwerenności. Od reszty Europy oddzieliła nas żelazna kurtyna. My Polacy, mamy prawo dopominać się prawdy o tamtych czasach. Mamy też obowiązek szanować dar wolności! Bo został on okupiony krwią naszych ojców i braci, która spływała także po bruku bydgoskiego Starego Rynku! Droga do pojednania, która jest potrzebna nie tylko Polsce, ale i całej Europie, wiedzie przez prawdę o przeszłości i poprzez odpowiedzialność za przyszłość. Wspominając ofiary niemieckich zbrodni, ofiarujmy w ich intencji nie tylko nasze modlitwy, ale i naszą codzienną pracę, nasz wspólny wysiłek dla dobra Polski! Jeszcze Polska nie zginęła! – powiedział w swoim przemówieniu wicemarszałek Ostrowski.
Wyjątkowym wydarzeniem był koncert „Missa pro pace” Wojciecha Kilara w wykonaniu zespołu Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Pomorskiej i Singakademie Frankfurt (Oder) pod batutą Rudolfa Tierscha, który został wykonany 31 sierpnia w kościele pw. św. Mikołaja w Poczdamie oraz 1 września w Filharmonii Pomorskiej w Bydgoszczy.
Częścią obchodów będą także: inscenizacja historyczna „Obrona toruńskich mostów 1939” 6 września na Bulwarze Filadelfijskim w Toruniu, konferencja popularnonaukowa w Zespole Szkół w Jabłonowie Pomorskim (powiat brodnicki) 9 września oraz konferencja „Wobec wyzwań wojny i pokoju – gen. Władysław Sikorski i Kujawy” w Ośrodku Pamięci gen. Władysława Sikorskiego w Parchaniu (powiat inowrocławski), która odbędzie się 28 września.
W ramach wojewódzkich obchodów rocznicy II wojny światowej w ubiegły wtorek (27 sierpnia) przedstawiciele samorządu województwa, Akademii Marynarki Wojennej w Gdyni i Dworu Marzeń w Sielcu podpisali porozumienie w sprawie zachowania dziedzictwa adm. Józefa Unruga – obrońcy polskiego wybrzeża z 1939 r. „Kujawsko-pomorskie dziedzictwo admirała Unruga”
Pomnik Pamięci Ofiar Zbrodni Pomorskiej, przy którym odbyły się uroczystości, upamiętnia ofiary antypolskiej akcji eksterminacyjnej, przeprowadzonej przez Niemców na Pomorzu w 1939 roku. Jesienią tego roku, wkrótce po napaści Niemiec na Polskę, okupanci przystąpili do ludobójczej akcji „odpolszczania” tej części polskich ziem, którą przyłączono do III Rzeszy. Zaplanowane jeszcze przed wybuchem wojny i przeprowadzone według przygotowanych zawczasu list proskrypcyjnych masowe rozstrzeliwania ludności cywilnej, przede wszystkim inteligencji oraz osób zaangażowanych w umacnianie polskości, pochłonęły dziesiątki tysięcy istnień. Do największych zbrodni doszło na terenie przedwojennego województwa pomorskiego – liczbę ofiar, wśród których były też kobiety i dzieci, szacuje się na co najmniej 30 tysięcy. Sprawcami mordów byli miejscowi Niemcy zrzeszeni w organizacji Selbstschutz Westpreussen, nadzorowani przez SS. Większość z nich uniknęła odpowiedzialności. W hołdzie dla ofiar tych tragicznych wydarzeń powstał w Toruniu Pomnik Pamięci Ofiar Zbrodni Pomorskiej, odsłonięty w ubiegłym roku przy wydatnym udziale społeczności kujawsko-pomorskich i pomorskich gmin. U jego stóp zgromadzono ziemię z ponad 400 zlokalizowanych miejsc kaźni Polaków, rozsianych na terenie całego Pomorza.
Współorganizatorami obchodów byli Piotr Całbecki Marszałek Województwa Kujawsko-Pomorskiego, Mikołaj Bogdanowicz Wojewoda Kujawsko-Pomorski, Michał Zaleski Prezydent Miasta Torunia, Ks. bp Wiesław Śmigiel Ordynariusz Diecezji Toruńskiej i płk. Dariusz Adamczyk Dowódca Garnizonu Toruń.
Zobacz też: Kujawsko-pomorskie dziedzictwo bohatera bohatera września’39
Beata Krzemińska
rzecznik prasowa Urzędu Marszałkowskiego
1 września 2019 r.
Ostatnia aktualizacja: 2 września 2019 r.
