UKW, Humboldt-Universität, zaginiona przesyłka i hojny dar

Samorząd województwa w niecodziennych okolicznościach wszedł w posiadanie zbioru książek i dokumentów po zmarłym ponad ćwierć wieku temu wybitnym niemiecko-amerykańskim historyku sztuki Kurcie Weitzmannie. Teraz zbiór ten te trafi w ręce naukowców z Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Humboldtów w Berlinie, a w zamian bydgoski Uniwersytet Kazimierza Wielkiego otrzyma kolekcję wydawnictw Humboldt-Universität na temat historii włoskiego renesansu i baroku (pół tysiąca woluminów).

To historia niemal jak z powieści. Urodzony w 1904 roku Weitzmann – absolwent uniwersytetów w Münster, Würzburgu i Wiedniu, wychowanek najwybitniejszych historyków sztuki i archeologów kręgu języka niemieckiego – specjalizował się w badaniach nad sztuką wieków średnich, badał m.in. bizantyjskie manuskrypty iluminowane. W 1935 roku uciekł przed nazizmem do USA, gdzie pracował m.in. na Uniwersytecie Princeton i współpracował z zajmującym się sztuką Bizancjum ośrodkiem Uniwersytetu Harvarda, wykładał, prowadził badania, pisał i publikował. Kiedy zmarł w 1993 roku (a wkrótce potem zmarła również jego żona) zaprzyjaźniona osoba wysłała jego archiwum – książki, rękopisy, maszynopisy, prywatną korespondencję, osobiste pamiątki – do antykwariusza Volkera Westphala w Berlinie. Niestety pomyliła się w adresie i owe rzeczy – 20 sporych i ciężkich kartonów – nigdy do adresata nie trafiły.

I teraz pojawia się w tej historii wątek polski, a ściślej bydgoski. Pracownik zaangażowanej w transfer firmy kurierskiej, bydgoszczanin, zdecydował, że nie przekaże nieodebranej przesyłki do utylizacji słusznie uznając, że zawartość może mieć wartość naukową i powinna trafić we właściwe ręce.

Zanim sprawą tą zainteresowano wicemarszałka Zbigniewa Ostrowskiego, archiwum Kurta Weitzmanna kilka lat przeleżało w jednym z bydgoskich garaży. Teraz – zgodnie z intencją nadawcy, a z całą pewnością także samego Weitzmanna – przekazujemy go niemieckim badaczom. Wyznaczonym przez Volkera Westphala odbiorcą jest prof. Stefan Trinks z Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Humboldtów, z którym spotkają się jutro (3 lipca) w jego biurze w Gocie (Gotha w Turyngii) wicemarszałek Zbigniew Ostrowski i rektor UKW prof. Bernard Mendlik.

– Dla mnie cichym bohaterem i postacią kluczową dla całej sprawy jest pan Robert Tworek, który był depozytariuszem tej przesyłki. Nie zabrakło mu ani wyobraźni, ani wrażliwości gdy postanowił zainteresować mnie tą przesyłką. Cieszymy się, że archiwalia Weitzmanna i jego żony Josephy Weitzmann-Fiedler zgodnie z ich wolą trafią do Uniwersytetu Humboldtów – mówił przed wyjazdem do Turyngii wicemarszałek Zbigniew Ostrowski.

Wspaniałomyślny dar Humboldt-Universität – jednego z najbardziej znaczących i prestiżowych w Niemczech (wśród związanych z nim wybitnych postaci jest 57 laureatów Nagrody Nobla) – dla naszego UKW to 500 pozycji naukowych poświęconych dziełom włoskich mistrzów renesansu i baroku. Z całą pewnością przydadzą się studentom wydziałów historycznego i nauk o kulturze.

Biuro Prasowe Urzędu Marszałkowskiego

2 lipca 2025 r.