(Po)Ruszył Ziemię
W Ferrarze doktoryzował się z prawa kanonicznego, medycynę studiował w Padwie, staż prawniczy odbył w Rzymie. Był błyskotliwym intelektualistą, jednym z najznakomitszych umysłów swojej epoki. Oczywiście astronom (o tym wiemy ze szkoły), ale też matematyk, fizyk, filozof, ekonomista, dyplomata, w jakiejś mierze polityk, na pewno strateg wojskowy, poliglota. Miał 24 lata, kiedy rozpoczął świetną karierę w administracji kościelnej, i 70, kiedy na łożu śmierci wziął do ręki świeżo wydane drukiem „De revolutionibus” – własne opus magnum. Obchodzimy Rok Mikołaja Kopernika, człowieka, który dał ludzkości podstawy nowoczesnego paradygmatu w nauce.
– Urodził się w Toruniu, co podkreślał. Na karcie tytułowej „De revolutionibus orbium coelestium” widnieje informacja, że to książka „Nicolai Copernici Torinensis”. Dla świata jest przede wszystkim tym, który otworzył ludzkości drzwi do naukowych rozważań na temat naszego miejsca we Wszechświecie, do badań, dzięki którym człowiek postawił stopę na Księżycu i śmiało planuje ekspedycje marsjańskie. Uważa się, że bez dzieła Kopernika nie byłoby Einsteinowskiej teorii względności. Dla nas w Kujawsko-Pomorskiem jego postać jest oczywiście powodem do dumy, wielką szansą promocyjną, marką i osią produktów turystycznych, ale też, myślę, pięknym przykładem dla ludzi nauki, przykładem otwartego umysłu, który nie obawiał się dociekać prawdy – podkreśla marszałek Piotr Całbecki. – Uczcijmy wybitnego uczonego, wielkiego Polaka, wielkiego człowieka. Zapraszam do uczestnictwa w obchodach!
Do celebrowania Roku Mikołaja Kopernika, roku 550. rocznicy jego urodzin, przygotowywaliśmy się od wielu miesięcy. Składają się na nie ciekawe wydarzenia i interesujące projekty. Pod dwoma podpisałby się zapewne z satysfakcją sam uczony, posiadający bogatą prywatną bibliotekę bibliofil, swego czasu członek międzynarodowej społeczności żaków dwóch włoskich uniwersytetów – to startująca jeszcze tej wiosny rozbudowa prowadzonej przez samorząd województwa Książnicy Kopernikańskiej, instytucji par excellence naukowej i służącej wiedzy, oraz finiszująca budowa Centrum Integracji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, przestrzeni, w której spotykać się będą reprezentanci wielonarodowej wspólnoty akademickiej toruńskiej Alma Mater.
Już w najbliższą niedzielę odbędą się doroczne obchody święta UMK, połączone tym razem z uroczystą inauguracją Światowego Kongresu Kopernikańskiego, zorganizowanego, przy współudziale samorządu województwa kujawsko-pomorskiego, przez toruńską uczelnię oraz Uniwersytet Jagielloński i Uniwersytet Warmińsko-Mazurski. Wykład inauguracyjny wygłosi prof. Phillip James Edwin Peebles, kanadyjski astronom i kosmolog, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki za rok 2019.
I jeszcze crème de la crème – przygotowana przez Książnicę Kopernikańską, Muzeum Okręgowe w Toruniu i Archiwum Państwowe publiczna wystawa oryginalnych egzemplarzy z trzech pierwszych wydań „De revolutionibus” (norymberskiego, bazylejskiego i amsterdamskiego) w toruńskim Ratuszu Staromiejskim. Księga wydrukowana w Norymberdze w 1543, w nakładzie co najwyżej 500 egzemplarzy – do dziś zachowało się jedynie 250, jeden z nich został sprzedany w listopadzie 2022 na aukcji w Paryżu za 606,5 tysiąca euro – jest dokładnie taka, jaką trzymał w swych dłoniach bardzo już chory najsłynniejszy kanonik kapituły warmińskiej! Będzie ją można oglądać w toruńskim ratuszu już od najbliższego wtorku. Sto najważniejszych osobistości współczesnego świata – głowy koronowane, prezydenci, premierzy oraz wybitne postaci świata nauki – otrzyma od nas jej faksymile, sporządzone na podstawie egzemplarza przechowywanego w toruńskiej Książnicy Kopernikańskiej.
Miejsca związane z postacią Mikołaja Kopernika łączy historyczny Szlak Kopernikowski, który przebiega przez trzy województwa – kujawsko-pomorskie, pomorskiego i warmińsko-mazurskiego. Do punktów informacji w całym regionie trafia właśnie pięknie ilustrowany przewodnik po nim, opracowany przez Kujawsko-Pomorską Organizację Turystyczna i nasze regionalne Centrum Dziedzictwa.
W obchody 550. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika wpisują się także tegoroczne, celebrowane tradycyjnie w czerwcu, Święto Województwa oraz zaplanowane także na początek czerwca w Toruniu wyjazdowe posiedzenie Komisji Zasobów Naturalnych w Europejskim Komitecie Regionów (NAT), połączone z międzynarodową konferencją poświęconą bezpieczeństwu żywnościowemu. W tym ostatnim wydarzeniu wezmą też udział członkowie Parlamentu Europejskiego, eksperci Komisji Europejskiej i Organizacji Narodów Zjednoczonych, reprezentanci świata nauki i organizacji pozarządowych oraz przedstawiciele Szwecji, która aktualnie sprawuje prezydencję w Unii Europejskiej, i naszych partnerskich regionów na Ukrainie. Inicjatorem toruńskiego spotkania – z udziałem ekspertów kluczowych dla zagadnień związanych z globalną dostępnością i redystrybucją żywności instytucji międzynarodowych oraz polityków i samorządowców z całego kontynentu – jest marszałek Piotr Całbecki.
Wśród wielu interesujących inicjatyw także organizowany przez Urząd Marszałkowski zlot szkół kopernikańskich. Liczymy, że treścią wypełnią go młodzi uczestnicy. Kim dla nich jest wielki astronom? Kim może być? Na to pytanie spróbują sobie pewnie także odpowiedzieć uczestnicy jubileuszowego, 40. ogólnopolskiego harcerskiego Rajdu Kopernikańskiego. W imprezie weźmie udział 800 osób, co najmniej setka z nich przystąpi do próby bicia rekordu Guinnessa w jednoczesnym przepisywaniu „De revolutionibus”.
„Nic piękniejszego nad niebo, które przecież ogarnia wszystko, co piękne” – uważał Mikołaj Kopernik. Teoria heliocentryczna, dzieło jego życia, została uznana dopiero wiele długich lat po jego śmierci.
Ostatnim miejscem na jego prywatnej drodze był Frombork, gdzie zmarł i został pochowany, najpierw skromnie, anonimowo, a 2010 roku, po odnalezieniu jego grobu przez ekipę archeologów pod kierunkiem prof. Jerzego Gąssowskiego, uroczyście w krypcie katedralnej.
Beata Krzemińska
rzecznik prasowa Urzędu Marszałkowskiego
16 lutego 2023 r.
