Pamięci bezimiennych ofiar | Województwo Kujawsko-Pomorskie

Marszałek Piotr Całbecki uczestniczył w sobotniej (2 października) ceremonii odsłonięcia nowej instalacji w toruńskim Parku Pamięci, poświęconej bezimiennym ofiarom niemieckiego terroru na zajętych we wrześniu 1939 ziemiach polskich. Co najmniej 30 tysięcy cywilnych mieszkańców Pomorza zginęło w masowych rozstrzeliwaniach podczas ludobójczej akcji eksterminacyjnej określanej obecnie mianem zbrodni pomorskiej. Drugą częścią uroczystości była gala w salach Centrum Jordanki, podczas której zasłużeni dla organizacji obchodów stulecia powrotu Pomorza i Kujaw do Macierzy odebrali z rąk gospodarza województwa wybite z tej okazji okolicznościowe medale.

– Od trzech lat odsłaniamy kolejne karty prawdy o tej zbrodni. Park Pamięci to miejsce, które przemawia wieloma symbolami, przestrzenią, rzeźbami. Ostatnia stacja tej drogi krzyżowej to stacja nadziei. Pod płaczącą wierzbą od dziś czas wyznaczać będą krople wody, krople życia. To one, wypływając z martwej białej skały i rozbijając się o ostrze mroków ludzkiej bezduszności, w końcu to ostrze stępią. Śmierć nie zwycięży, nigdy nie pokona sumienia człowieka. Każda kropla to wspomnienie kolejnej ofiary. Wspomnienie wołające do naszych sumień o przebaczenie i dobro, o oddalenie nienawiści, o zburzenie murów – mówił w swoim wystąpieniu w Parku Pamięci marszałek Piotr Całbecki.

W uroczystości, która w warstwie religijnej miała charakter ekumeniczny, uczestniczyli także m.in. biskup ordynariusz toruński Wisław Śmigiel oraz proboszczowie toruńskich parafii ewangelicko-augsburskiej i prawosławnej, ksiądz Michał Walukiewicz i ksiądz Mikołaj Hajduczenia.

Ideę odsłoniętej dziś instalacji, będącej nowym elementem pomnika Pamięci Ofiar Zbrodni Pomorskiej 1939, tak opisuje jej autor Zbigniew Mikielewicz: „Na zastygły metal – symbol przemocy i okrucieństw jakich dopuścili się niemieccy członkowie Selbstschutzu wobec swoich polskich sąsiadów – spada kropla wody. Ta kropla to szczególny znak żywej pamięci o niewinnych ofiarach hodowanej latami nienawiści. Nienawiści, której efektem było wymordowanie dziesiątków tysięcy ludzi za to, że byli Polakami, a następnie zatarcie śladów zbrodni. Rytm spadających kropel ma nie tylko przypominać o straszliwej zbrodni, która zmieniła życie mieszkańców tego regionu, ale jest też wskazaniem do podejmowania trudu w celu przywrócenia imion nieznanych ofiar. Zdaje się mówić: szukajcie nas. Żmudne odnajdywanie śladów, mozolne zbieranie szczątków informacji powoli uzupełnia niedokończony obraz tamtych wydarzeń. Biały kamień, symbol niewinnej ofiary, zastygły w momencie upadku, jest przestrogą, że podsycanie negatywnych emocji może doprowadzić do nowych zbrodni. Zdaje się mówić nam: zważcie na to, jak myślcie o drugim człowieku.”

Oprawą uroczystej gali w Centrum Jordanki był koncert Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Pomorskiej pod dyrekcją Pawła Kapuły. Zabrzmiały „Lacrimosa” Krzysztofa Pendereckiego i najsłynniejsze kompozycje filmowe Wojciecha Kilara.

Terminem zbrodnia pomorska określa się ludobójczą akcję „odpolszczania” północno-zachodniej części polskich ziem, przyłączonych wkrótce po napaści Niemiec na Polskę w 1939 roku do III Rzeszy. Zaplanowane jeszcze przed wybuchem wojny i przeprowadzone według przygotowanych zawczasu list proskrypcyjnych masowe rozstrzeliwania ludności cywilnej, przede wszystkim inteligencji oraz osób zaangażowanych w umacnianie polskości, pochłonęły dziesiątki tysięcy istnień, historycy mówią nawet o 50 tysiącach ofiar, spośród których zidentyfikowano zaledwie 10 tysięcy. Niemiecka dokumentacja zawierająca listy ofiar została, dla zatarcia śladów, zniszczona już w 1939 roku. Zacieranie śladów kontynuowano w roku 1944. Niemcy wydobywali z dołów śmierci zwłoki, palili je, a popioły zakopywali lub topili w jeziorach.

Zobacz Dr Izabela Mazanowska „Zbrodnia pomorska 1939 – Radzim” – debata (wideo)

Czytaj:

Zobacz multimedia:

Beata Krzemińska

rzecznik prasowa Urzędu Marszałkowskiego

2 października 2021 r.

Ostatnia aktualizacja: 4 października 2021 r.