Stanisław Janicki (2023)
Urodził się 11 listopada 1933 r. w Czechowicach-Dziedzicach. Wybitny znawca i popularyzator klasyki polskiej i światowej kinematografii, jeden z najbardziej cenionych krytyków filmowych. Skończył dziennikarstwo ze specjalizacją filmową na Uniwersytecie Warszawskim (1955), uzyskał też tytuł doktora nauk humanistycznych na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu (1998).
Jak sam wspomina pierwszym filmem, który zobaczył, była „Królewna Śnieżka” Walta Disneya na ekranie warszawskiego kina Roma w 1939 r.
Karierę zawodową rozpoczął w 1954 r. jako dziennikarz w „Żołnierzu Wolności”. Następnie zoostał redaktorem tygodnika „Film” (1959-1970) i miesięcznika „Kino” (1970-1974). W kolejnych latach związany był m.in. z Wytwórnią Filmów Oświatowych w Łodzi, Wytwórnią Filmów Telewizyjnych Poltel i Telewizją Polską.
W pamięci widzów zapisał się przede wszystkim jako twórca kultowego programu TVP „W starym kinie”, najdłużej nadawanego w Polsce cyklu filmowego. Od 1967 do 1999 r. popularyzował w nim klasykę polskiej i światowej kinematografii. Przybliżał publiczności zapomniane przedwojenne filmy oraz sylwetki aktorów i reżyserów. Jego ciepły, erudycyjny sposób opowiadania z charakterystycznym „errrr” oraz przyciemniane okulary uczyniły go legendą publicznej telewizji. Przez ponad trzy dekady nagrał setki odcinków tego programu, które przyczyniły się do ocalenia od zapomnienia dziedzictwa filmowego.
W późniejszych latach współpracował z telewizją Kino Polska, gdzie najpierw miał autorski program „W Iluzjonie”, poświęcony kinu przedwojennemu, a następnie „Kalejdoskop polskiego filmu” – o kinie powojennym. W obu ze swadą opowiadał o historii naszej kinematografii, przybliżał sylwetki dawnych gwiazd i prezentował ciekawe filmy.
Od ponad 20 lat jest też autorem cyklu felietonów filmowych „Odeon Stanisława Janickiego” w Radiu RMF Classic. „Jest w najlepszym tego słowa znaczeniu niedzisiejszy. Szarmancki, błyskotliwy, ma styl bycia przedwojennej gwiazdy kina. Jednocześnie potrafi być duszą towarzystwa, z masą wspomnień i anegdot na każdą okazję” – przybliżają jego sylwetkę dziennikarze tej stacji.
Jako scenarzysta i reżyser stworzył kilkadziesiąt filmów fabularnych i dokumentalnych, w których sięgał do materiałów archiwalnych i biografii przedwojennych gwiazd. Przywracał pamięć o tak wybitnych postaciach jak aktor Eugeniusz Bodo czy reżyser Aleksander Ford.
Jest autorem cenionych książek filmoznawczych m.in. „Polskie filmy fabularne 1902-1988”, „Film polski od A do Z”, „Odeon. Felietony filmowe”, „Marzenia filmowe Andrzeja Wajdy”, „W starym polskim kinie”, „Film japoński: fakty, dzieła, twórcy”, „Film polski: wczoraj i dziś”.
Do dziś chętnie uczestniczy w spotkaniach, wykładach i festiwalach filmowych.
Jego działalność na polu popularyzacji i dokumentowania historii kina została uhonorowana licznymi nagrodami i wyróżnieniami. Jest laureatem Nagrody im. Karola Irzykowskiego (1964 i 1976) oraz Złotego Ekranu (1977). W 2008 r. otrzymał Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, a w 2013 r. został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
W 2023 r. na Old Film Festival w Bydgoszczy odebrał Nagrodę Filmową Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego im. Poli Negri za całokształt twórczości.