Chóralne brzmienia wzruszają do łez
Rozmowa z profesorem Januszem Staneckim z bydgoskiej Akademii Muzycznej, chórmistrzem i dyrygentem, założycielem obchodzącego 30-lecie istnienia Chóru Kameralnego tej uczelni, i Katarzyną Pater, prezesem chóru
Zespół ma 30 lat – co to dla państwa oznacza?
Prof. Janusz Stanecki: – Początki chóru były niezwykłe. Już pierwsze, organizacyjne spotkanie (29 stycznia 1986 roku) przerodziło się spontanicznie w pierwszą próbę zespołu, w której wzięło udział ponad 20 osób. Ten sam zapał spowodował, że już po roku działalności młody zespół został laureatem międzynarodowego konkursu w szwajcarskim Neuchatel. Przez 30 lat działalności Chór Kameralny AM tworzyło ponad 430 (tak!) studentów – to kilkanaście pokoleń chórzystów, specyfiką jest coroczna wymiana co najmniej 20 procent składu. Historia chóru to udane występy w Bydgoszczy i regionie, sukcesy w kraju i za granicą.
Prez. Katarzyna Pater: – 30 lat to wiek którego ja sama jeszcze nie osiągnęłam, jestem młodsza od naszego zespołu o 5 lat, w ubiegłym roku ukończyłam Akademię Muzyczną w Bydgoszczy (kierunek edukacja artystyczna).
Na przesłuchania do Chóru Kameralnego przyszłam od razu po rozpoczęciu studiów, w październiku 2010. Był to intensywny czas przygotowań zespołu przed jubileuszem 25-lecia.
Po roku śpiewania, kiedy ówczesna prezes Wioleta Durasiewicz zrezygnowała z funkcji, złapałam organizacyjnego bakcyla i zostałam wybrana do zarządu, a w 2013 roku objęłam funkcję prezesa.
Patrząc na trzydziestoletni dorobek zespołu czuję dumę i satysfakcję. Każdy z nas ma świadomość, że jest częścią tej niezwykłej społeczności, a zarazem dokłada cząstkę siebie do każdego sukcesu.
Co uznają państwo za największe sukcesy chóru?
Katarzyna Pater: – 30 lat to ponad 700 koncertów i blisko 60 zdobytych nagród – takie statystyki zostały sporządzone na potrzeby książki jubileuszowej. Ale to co da się wyliczyć przy sumiennym odnotowywaniu aktywności zespołu to tylko część naszych wspomnień – są jeszcze łzy, wzruszenia, włożony trud i zrealizowane plany artystyczne. (…)
Na polskiej scenie chóralnej odnieśliśmy największy sukces zdobywając Grand Prix Ogólnopolskiego Turnieju Chórów Legnica Cantat w 2006 roku. Zespół otrzymał Złotą Lutnię im. Jerzego Libana, a Janusz Stanecki i Monika Wilkiewicz nagrody specjalne dla dyrygentów. Na arenie międzynarodowej byliśmy nagradzani wielokrotnie. Ostatnim największym sukcesem zespołu było zdobycie drugiej nagrody na Fleischmann International Trophy Competition w Cork w Irlandii w 2015 roku. To ogromne wyróżnienie, bo w konkursie uczestniczyło dziesięć starannie wyselekcjonowanych chórów z całego świata.
Co roku mamy w kalendarzu przynajmniej jedną podróż zagraniczną – udział w konkursach, koncertach, festiwalach chóralnych. Najodleglejsze z nich to Argentyna w 2006 roku i Stany Zjednoczone w 2013. Poza zwyczajnymi salami koncertowymi występowaliśmy na przykład w centrum handlowym w Missouli w USA i w bibliotece w Cork w Irlandii.
Janusz Stanecki: – Dla mnie najważniejsze osiągnięcia to pierwsza nagroda w konkursie w Neuchatel w 1987 roku, pierwsza nagroda w 1993 w Banskiej Bystricy, druga nagroda i nagroda specjalna w Montreux w Szwajcarii w 1996, pierwsza nagroda w 1999. w Fivizzano w Italii, w 2000 r. druga nagroda w brytyjskim Llangollen, Złoty Medal w 2003 r. w Prevezie w Grecji, Grand Prix w 2006 roku w Legnicy, pierwsza nagroda i nagroda specjalna w Petersburgu w 2012 i oczywiście nagroda w Cork. Największy aplauz publiczności mieliśmy w Montreux, Petersburgu i Cork. W Nuoro na Sardynii śpiewaliśmy pod lufami karabinów kiedy w rejonie tym uaktywniły się środowiska mafijne. W Buenos Aires, kiedy śpiewaliśmy dla tamtejszej Polonii, łzy wzruszenia Polonusów uniemożliwiły kontynuację koncertu! Niesamowitym przeżyciem dla wykonawców i publiczności był nasz koncert w Chicago. Występ w Missouli był niesamowitym sukcesem medialnym i artystycznym, a w Petersburgu – słowiańska dusza! – spotkaliśmy się z niesamowitą reakcją publiczności. No i jeszcze w ubiegłoroczne występy w Cork i Derry (Irlandia i Irlandia Północna) – to były najlepsze występy chóru w jego historii!
Koncert jubileuszowy Chóru Kameralnego bydgoskiej Akademii Muzycznej pod dyrekcją Janusza Staneckiego w Filharmonii Pomorskiej, styczeń 2016, fot. Tymon Markowski
W jakim repertuarze czują się państwo najlepiej?
Janusz Stanecki: – Szczególnie bliska jest nam współczesna polska muzyka chóralna – [choć] nie stronimy od wybitnych dzieł kompozytorów europejskich – zwłaszcza utwory Józefa Świdra i Romualda Twardowskiego oraz Marka Jasińskiego, przedwcześnie zmarłego w roku 2010 kompozytora i pracownika Akademii Muzycznej w Bydgoszczy. Cieszymy się, że członkiem naszego zespołu jest uznany już kompozytor młodego pokolenia Szymon Godziemba-Trytek.
Osobną część w repertuarze stanowią utwory wokalno-instrumentalne. Ta grupa to ponad czterdzieści wybitnych dzieł – od baroku do współczesności. Współpracujemy z orkiestrami w Bydgoszczy, Toruniu, Białymstoku, Gorzowie Wielkopolskim i Olsztynie oraz z kilkoma ośrodkami za granicą.
We współczesnej polskiej muzyce chóralnej znajdujemy niesamowite inspiracje do odkrywania nowych przestrzeni wykonawstwa chóralnego. Preferujemy dzieła kompozytorów, którzy wnoszą nowe pierwiastki interpretacyjne i brzmieniowe.
Katarzyna Pater: – Śpiewamy różnorodny repertuar, skupiamy się na utworach a cappella – ponad 200 utworów – oraz dziełach wokalno-instrumentalnych. Kompozycje Mozarta, Bacha czy Haendla to klasyka gatunku, wśród wykonywanych przez nas utworów są też te skomponowane przez współczesnych twórców, w tym naszego kolegę Szymona Godziembę-Trytka.
[Spektrum] brzmień chóralnych jest tak nasycone i różnorodne, że każdy wykonawca i odbiorca znajdą coś dla siebie. W ostatnim czasie mieliśmy okazję zapoznać się ze skandynawską muzyką chóralną. Śpiew w języku fińskim czy duńskim był czymś zupełnie dla nas nowym, struktura brzmieniowa [z którą się zetknęliśmy okazała się] nowatorska – ale poradziliśmy sobie.
Każdy naród ma swoją wrażliwość, ale najbardziej wzruszającymi koncertami są te, podczas których wykonujemy [za granicą] polskie utwory. Obecność Polaków na tych koncertach sprawia, że gdy publiczność wzrusza się do łez również i my, będąc na obcej ziemi i łącząc się z nimi poprzez muzykę, mamy poczucie spełnienia misji – tej muzycznej i tej społecznej.
Koncert jubileuszowy Chóru Kameralnego bydgoskiej Akademii Muzycznej pod dyrekcją Janusza Staneckiego w Filharmonii Pomorskiej, styczeń 2016, fot. Tymon Markowski
Najbliższe plany artystyczne?
Katarzyna Pater: – Rok 2016 rozpoczęliśmy koncertem jubileuszowym. Teraz chórzyści mają kilka chwil odpoczynku, kolejne próby rozpoczynamy 16 lutego.
W najbliższym czasie będziemy śpiewać Bachowską Pasję według św. Jana w Filharmonii Pomorskiej pod dyrekcją Kaia Bumanna, koncert monograficzny Marka Jasińskiego oraz koncerty dyplomowe naszych koleżanek chórzystek. W planach także organizacja i przygotowanie wyjazdu jubileuszowego zagranicę.
W ostatnim czasie udzielaliśmy swojego brzmienia różnym lokalnym mediom [elektronicznym]. Korzystając z okazji chciałam serdecznie im podziękować za pomoc w promocji naszego koncertu jubileuszowego. (…)
Janusz Stanecki: – Plany na rok 2016 wiążą się przede wszystkim z ogłoszonym przez Sejm Rokiem Feliksa Nowowiejskiego, patrona naszej uczelni. We współpracy z Orkiestrą Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej oraz kilkoma znakomitymi polskimi chórami planujemy realizację jego wielkiego oratorium „Quo vadis” do tekstów Henryka Sienkiewicza. Wykonania odbędą się podczas Światowych Dni Młodzieży w Krakowie, w Watykanie (aula Pawła VI) i w Berlinie oraz podczas kilku koncertów w Polsce, dodatkowo przewidujemy wydanie płyty CD. Zakładamy również koncerty i odczyty poświęcone temu wybitnemu [polskiemu] kompozytorowi i patriocie w Stanach Zjednoczonych.
Bardzo dobrze rozwija się współpraca naszego chóru z Filharmonią Pomorską. Na Pasję według św. Jana Jana Sebastiana Bacha zapraszamy do filharmonii na 13 marca. Wystąpi również Capella Bydgostiensis.
W najbliższych planach mamy też koncerty w Bydgoszczy, Toruniu, Murowańcu i Solcu Kujawskim.
5 lutego 2015 r.