Dzień Pamięci Ofiar Zagłady Osób z Zaburzeniami Psychicznymi

Zagłada osób z zaburzeniami psychicznymi była jedną z pierwszych zbrodni ludobójczych niemieckiej Trzeciej Rzeszy na terenie okupowanej podczas II wojny światowej Polski. W poniedziałek (22 września) po raz pierwszy obchodziliśmy Dzień Pamięci Ofiar Zagłady Osób z Zaburzeniami Psychicznymi. Podczas uroczystości na terenie Wojewódzkiego Szpitala Zdrowia Psychicznego w Świeciu hołd zamordowanym złożyli wicemarszałek Zbigniew Ostrowski i radny województwa Tadeusz Pogoda.

– Każde życie ma wartość i godność, których nie wolno podważać. (…) Los pacjentów doktora Bednarza winien być dziś dla nas nie tylko tragicznym wspomnieniem, ale też wskazówką, by zawsze ponosić odpowiedzialność za słowa, decyzje i postawę wobec innych. W edukacji szkolnej i społecznej musi znaleźć się przestrzeń do rozmowy o szacunku, solidarności i odwadze cywilnej, które winniśmy wykazywać wobec słabszych. Tylko kształtowanie postaw empatii i równości może sprawić, że dramat wykluczenia i odczłowieczenia nigdy się nie powtórzy – podkreślił wicemarszałek Zbigniew Ostrowski.

W czasie pięcioletniej okupacji naszego kraju naziści zamordowali 20 tysięcy polskich obywateli w zaburzeniami psychicznymi uznając ich za ,,wiodących żywot niegodny życia”. Ofiarami planowej eksterminacji byli m.in. pacjenci Zakładu Psychiatrycznego w Świeciu. W październiku 1939 roku, w trwających tydzień rozstrzeliwaniach, na terenie żwirowni w Mniszku pod Świeciem zginęło 1 350 chorych, w tym 120 dzieci. W tym samym miejscu został również zamordowany dyrektor placówki doktor Józef Bednarz, który zdecydował się podzielić los swoich pacjentów.

Zobacz:

Uczestnicy uroczystości złożyli kwiaty pod tablicą upamiętniającą te tragiczne wydarzenia. Na spotkanie złożyły się również panele naukowe, projekcja filmu dokumentalnego „Tu nawet ptaki nie śpiewają” i okolicznościowa wystawa.

Dzień Pamięci Ofiar Zagłady Osób z Zaburzeniami Psychicznymi na terenach okupowanej Polski został ustanowiony sejmową uchwałą we wrześniu 2024 z inicjatywy m.in. dr. Macieja Jabłońskiego z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Data obchodów (22 września) upamiętnia pierwsze ofiary zbrodni, pacjentów zakładu psychiatrycznego w Kocborowie (obecnie województwo pomorskie).

Biuro Prasowe Urzędu Marszałkowskiego

22 września 2025 r.

Ostatnia aktualizacja: 23 września 2025 r.