Doktor Józef Bednarz – pomorski bohater jesieni 1939

Bohaterem tegorocznych uroczystości poświęconych ofiarom zbrodni pomorskiej jest doktor Józef Bednarz, polski psychiatra, w 1939 roku dyrektor szpitala psychiatrycznego w Świeciu (obecnie jego patron), nazywany pomorskim Korczakiem. 2 października w Urzędzie Marszałkowskim odbyła się promocja poświęconej mu książki. Pamięci ofiar zbrodni pomorskiej

Wypowiedzi z promującego książkę briefingu prasowego

Był humanistą, zdolnym lekarzem, wybitnym psychiatrą wprowadzającym rewolucyjne zmiany w terapii, fachowcem od gazów bojowych i ochrony przez nimi, bojowcem Polskiej Partii Socjalistycznej. Początki jego życiorysu są dość typowe dla żyjącej w rosyjskim zaborze polskiej inteligencji. Urodził się w gruzińskim Tbilisi jako potomek zesłańców. Znakomite wyniki w nauce i studia w Cesarskiej Wojskowej Akademii Medycznej otwierały mu drogę do świetnej kariery. Praktykuje m. in. w Petersburgu, zostaje asystentem jednego z pionierów nowoczesnej rosyjskiej psychiatrii Władimira Biechtieriewa. Ale pochłaniają go także inne sprawy – jeszcze jako student angażuje się w walce o niepodległość Polski, kolportuje bibułę, szkoli się w tajnej akademii bojowników PPS, przerzuca broń i nadzoruje produkcję ładunków wybuchowych. Podczas pierwszej wojny światowej jest rosyjskim lekarzem wojskowym. Później przekaże polskiemu wywiadowi wojskowemu informacje na temat rosyjskich badań nad bronią chemiczną i ochroną przeciw gazom bojowym.

W odrodzonej Rzeczpospolitej zajmuje miejsce godne swojej wiedzy i siły charakteru. Poświęca się psychiatrii (jest m. in. ordynatorem oddziałów i dyrektorem szpitali, prowadzi badania, publikuje) i badaniami w dziedzinie ochrony przeciwchemicznej (w Instytucie Badawczym Broni Chemicznej w Warszawie), angażuje się w życiu obywatelskim i patriotycznym.

Wrzesień 1939 zastaje go w Krajowym Zakładzie Psychiatrycznym w Świeciu, gdzie jest szanowanym przez współpracowników dyrektorem. Wkrótce i tu dociera niemiecka „Aktion T-4” – zaplanowana i systematycznie przeprowadzona akcja mordowania chorych psychicznie i osób niepełnosprawnych intelektualnie – a także wymierzona w polskie elity „Inteligenzaktion”.

Doktor Bednarz może wyjechać ze Świecia i uratować życie. Namawia go do tego nawet niemiecki zarządca szpitala. Nie skorzystał z tej możliwości. Uratował tylu pacjentów, ilu udało mu się potajemnie wysłać do domów, do rodzin. Został zamordowany przez niemieckie komando śmierci najprawdopodobniej w miejscowości Grupa niedaleko Świecia 11 listopada 1939.

Zobacz też Pamięci ofiar zbrodni pomorskiej

Autorem książki „Kapitan ostatni opuszcza swój statek … Józef Władysław Bednarz (1879-1939)”, wydanej przez Instytut Pamięci Narodowej, jest historyk Mateusz Kubicki. Więcej informacji o tej pozycji w portalu IPN

Biuro Prasowe Urzędu Marszałkowskiego

2 października 2019 r.

Ostatnia aktualizacja: 3 października 2019 r.