Jak zbudowane jest jajko 07.04.2020
Wielkanoc zbliża się już wielkimi krokami, a kolejnym charakterystycznym elementem tego święta są jajka!
Zastanawialiście się kiedyś nad budową jajka? Dlaczego w środku jest żółte a na zewnątrz znajduje się przeźroczysta maź? A po co jest ta skorupka? Jakie funkcje pełnią poszczególne warstwy przekroju jajka? Tego dowiecie się właśnie dzisiaj.
Jaja składają ptaki, ale także owady, ryby, płazy, gady, oraz nieliczne ssaki, np. dziobak czy kolczatka australijska.
Zacznijmy od zewnątrz jaja. Skorupka jest zbudowana z węglanu wapnia. Do jej funkcji należą ochrona wnętrza jaja, nadawanie kształtu jajku. Ponadto wapienna skorupa chroni przed utratą wody. Choć nie widać tego na pierwszy rzut oka, powierzchnia skorupki jest porowata. Dzięki temu możliwa jest wymiana tlenu i dwutlenku węgla.
Skorupkę od środka okala błona pergaminowa. Składa się ona z dwóch warstw ściśle przylegających do siebie, z wyjątkiem jednego miejsca – tępy koniec jaja. Znajduje się tam tzw. komora powietrzna, stanowiąca zapas powietrza. Błona pergaminowa to swoisty filtr do obrony przed drobnoustrojami. Ciekawostka: Im większa komora powietrzna, tym jajko jest starsze.
Czas na najciekawsze elementy budowy jaja – białko oraz żółtko.
Białko stanowi roztwór białek wypełniających wnętrze jaja. Znajdują się w nim pasma zagęszczonego białka, tzw. skrętki (chalazy).Przylegają one do żółtka po obu stronach. Zadaniem ich jest amortyzacja wstrząsów oraz odpowiednie ułożenie żółtka – tak, aby tarczka zarodkowa była u góry. To zapewnia lepsze grzanie zarodka przy wysiadywaniu przez ptaka.
Docieramy do centrum – żółtka! Składa się ono ze wspomnianej już wcześniej tarczki zarodkowej (zawierającej jądro komórkowe) położonej na jednym z biegunów oraz substancji odżywczych niezbędnych dla rozwijającego się zarodka ptaszka. Żółtko ma kształt kuli dzięki osłonce żółtkowej.
Wśród dołączonych do posta ilustracji znajdziecie schemat budowy jaja.
A jeśli zostały Wam skorupki z porannej jajecznicy, to dziś mogą się Wam przydać tak jak mnie. Można z nich wykonać alternatywne „doniczki” dla rzeżuchy lub owsa wielkanocnego.
Potrzebne będą skorupki od jajek, wata, nasionka, woda oraz podstawka – ja wykorzystałam fragment wytłaczanki do jajek. Wskazówki na zdjęciach.
